Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Άγιο Πνεύμα"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
(Η σχέση του Αγίου Πνεύματος με τον Πατέρα και τον Υιό)
μ (διόρθωση)
 
(32 ενδιάμεσες εκδόσεις από 5 χρήστες δεν εμφανίζονται)
Γραμμή 1: Γραμμή 1:
Το Άγιο Πνεύμα είναι το τρίτο πρόσωπο της Θεότητας. Είναι ομοούσιο με τα πρόσωπα του Πατρός και του Υιού στην [[Αγία Τριάδα]], και κατά το [[Σύμβολο της Πίστεως]] "συνπροσκυνείται και συνδοξάζεται" με τον [[Πατέρα]] και με τον Υιό, ίσο κατά τη λατρεία και την τιμή με Αυτούς.
+
{{ΟρθόδοξοςΧριστιανισμός}}
 +
Το '''Άγιο Πνεύμα''' είναι το τρίτο πρόσωπο της [[Αγία Τριάδα|Αγίας Τριάδας]], το οποίο εκπορεύεται εκ του Πατρός. Είναι ομοούσιο με τα πρόσωπα του Πατρός και του Υιού και κατά το [[Σύμβολο της Πίστεως]] ''"συνπροσκυνείται και συνδοξάζεται"'' με τον [[Πατέρα]] και με τον [[Θεός Λόγος|Υιό]], ίσο κατά τη [[λατρεία]] και την τιμή. Το Άγιο Πνεύμα εμφανίζεται στην [[Καινή Διαθήκη]] εξ αρχής να μεταδίδει υπερφυσικά χαρίσματα, υποδηλώνοντας πως το Πνεύμα είναι προσωπικός παράγοντας ''Θείας δυνάμεως'', ιδίως δε όταν υπό του Ιησού Χριστού μαρτυρείται πως η βλασφημία προς Αυτό, αποτελεί ασυγχώρητο αμάρτημα. Ταυτόχρονα στα χωρία της [[Αγία Γραφή|Αγίας Γραφής]] αποκαλείται ως ''"Παράκλητος"''<ref>Ιωάννης 14/ιδ΄ 26</ref>, ο οποίος θα έλθει να αντικαταστήσει ''"εν πάσι παρά τοις μαθηταίς"'', τον απερχόμενο ήδη Κύριο.
  
 +
Στις επιστολές του [[Απόστολος Παύλος|απ. Παύλου]], το Άγιο Πνεύμα παρουσιάζεται να ερευνά τα βάθη του θεού, να διαιρεί και να ενεργεί τα χαρίσματα στα μέλη της Εκκλησίας, να κατοικεί μέσα μας έχοντας ως  ναό το σώμα μας, να μας αναγεννά και να μιλά μέσω των προφητών και των θεοπνεύστων ανδρών<ref>Τρεμπέλας Ν. Παν., ''Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας'', τόμ. Α', 3η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997, σελ. 245.</ref>. Πρέπει να τονιστεί πως η διδασκαλία περί του ''Αγίου Πνεύματος'' κηρύχθηκε από την εκκλησία από τα αποστολικά ακόμα έτη, αλλά έλαβε οριστική διατύπωση κατά την εποχή της [[Α΄ Οικουμενική Σύνοδος|Α΄]] και [[Β΄ Οικουμενική Σύνοδος|Β΄ Οικουμενικής Συνόδου]], όταν και είχαν ανακύψει οι αμφισβητήσεις περί της Θεότητας του Αγίου Πνεύματος, υπό των πνευματομάχων, ιδίως δε των Ανομοίων και των Μακεδονιανών.
  
== Η σχέση του Αγίου Πνεύματος με τον Πατέρα και τον Υιό ==
+
==Η σχέση του Αγίου Πνεύματος με τον Πατέρα και τον Υιό==
 +
[[Image:Pentecost.jpg|left|thumb|''Πεντηκοστή'' - Η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος]]
 +
Το Άγιο Πνεύμα ''"εκπορεύεται αϊδίως<ref>''Αΐδιο'' είναι το αιώνιο και στη θεολογία σημαίνει κάθε τι που δεν έχει αρχή και τέλος, κάθε τι που βρίσκεται εκτός των ορίων και των περιορισμών που δημιουργεί ο ανθρώπινος χρόνος. Η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος γίνεται χωρίς να υπάρχει η έννοια του "πριν", της χρονικής αρχής ή του "μετά" (Θεοδώρου Ανδρέας, ''Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε ερωτήματα Συμβολικά'', 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006, σελ. 77).</ref> εκ του Πατρός"''<ref>Άγιος Νεκτάριος, ''Ορθόδοξος Ιερά Κατήχησις'', 4η έκδ., εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2001 (c1899), σελ. 85.</ref>, και αποστέλλεται από τον Υιό, κατά την Θεία οικονομία, εν χρόνω στον κόσμο, τελειώνοντας το έργο της απολυτρώσεως, όπως ρητά αναφέρεται στο ''Ιωάν. 15:26''<ref>Ανδρούτσος Χρήστος, ''Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας'', Αστήρ, Αθήνα1956 (c1907), σελ. 83.</ref>. Σύμφωνα με την [[Ορθόδοξη Εκκλησία]], μόνο ''"ο Πατήρ αιτία εστί...του Πνεύματος"''<ref>Άγιος Νεκτάριος, ό.π..</ref>,  και όχι και ο Υιός, όπως δογμάτισαν οι Ρωμαιοκαθολικοί με το [[Φιλιόκβε]]. ''"Είνε προφανές, ότι το δι' Υιού οι Πατέρες ...δεν δύνανται να εννοώσιν, ως εννοούσιν αυτό οι Λατίνοι"''<ref>Ανδρούτσος, ό.π..</ref>.
  
Το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται από τον Πατέρα αϊδίως, δηλαδή εκτός χρόνου, και αποστέλλεται από τον Υιό εν χρόνω στην θεία Οικονομία για μας τους ανθρώπους. Η αιτία Του λοιπόν βρίσκεται στον Πατέρα, και όχι και στον Υιό, όπως δογμάτισαν οι Ρωμαιοκαθολικοί με το [[Φιλιόκβε]].
+
Το ''Άγιο Πνεύμα'' έχει την αιτιατή αρχή του στον ''Πατέρα'', με διαφορετικό τρόπο απ' ό,τι ο Υιός. Έτσι ο Υιός γεννάται προαιωνίως, ενώ το ''Άγιο Πνεύμα'' εκπορεύεται προαιωνίως εκ του Πατρός, τα οποία αποτελούν και τα λεγόμενα [[Υποστατικά Ιδιώματα]] τους, δηλ. οι μή κοινές ιδιότητες που έχουν οι υποστάσεις της Τριάδας. Έτσι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Υιού εκφαντορικώς, ως ενέργεια, αλλά δια του ''Πατρός'' ''υπαρκτικώς''<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Δογματική και Συμβολική θεολογία, Τόμος Α΄, σελίς 295''»</ref>, δηλαδή φυσικώς. Είναι χαρακτηριστικό δε πως υπό το πρίσμα της ''Αυγουστίνιας θεολογίας'', το ''Άγιο Πνεύμα'' εκπορεύεται υπαρκτικώς και από τον Υιό, καταργώντας τις ακοίνωτητες ιδιότητες της Αγίας Τριάδος, παρότι ο [[Γρηγόριος Νύσσης]], αλλά και ο πνευματικός Πατήρ του Αυγουστίνου, [[Αμβρόσιος Μεδιολάνων]] διαφωνούν αναφέροντας πως το ''Άγιο Πνεύμα'' «''εν τω μήτε μονογενώς εκ του Πατρός αποστήναι, και εν τω δι αυτού πεφηνέναι''»<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Δογματική και Συμβολική θεολογία, Τόμος Α΄, σελίς 297-298''»</ref>, ενώ ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει, πως η διάκρισις των ιδιαζόντων (ακοινωνήτων) σημείων είναι ασύγχητος<ref>Ιωάννου Ρωμανίδου, «''Δογματική και Συμβολική θεολογία, Τόμος Α΄, σελίς 298''»</ref>.
  
Το Άγιο Πνεύμα έχει την αιτιακή αρχή του στον Πατέρα, με διαφορετικό τρόπο απ' ό,τι ο Υιός. Γι' αυτό άλλωστε λέμε ότι ο Υιός γεννάται προαιωνίως, ενώ το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται προαιωνίως εκ του Πατρός. Δεν είναι λοιπόν "αδελφό" πρόσωπο με τον Υιό, γι' αυτό λέμε ότι ο [[Υιός]] είναι Μονογεννής του Πατρός.
+
Γι'αυτό και ο ρόλος του Υιού στην ύπαρξη του Αγίου Πνεύματος δεν είναι σχέση αιτίας, αλλά συγκατάθεσης. Ο [[Γρηγόριος Νύσσης]] διευκρινίζει αυτή τη σχεση, με την εξής διάκριση «''Η διαφορά Υιού και Πνεύματος ως προς την εμφάνιση στην ύπαρξη, στην έλευση, στην ύπαρξη αυτών των δύο, είναι ότι ο μεν Υιός προέρχεται προσεχώς (ήτις άμεσα) εκ του Πατρός, εκ του αιτίου, το δε Πνεύμα προέρχεται δι’ Εκείνου που προέρχεται προσεχώς, δηλαδή δια του Υιού''». Έτσι τονίζει ότι «''κατά αυτόν τον τρόπο, η μεσιτεία, η μεσολάβηση του Υιού στη θεία ζωή, στη θεία ύπαρξη διαφυλάττει την ιδιότητά Του ως Μονογενούς''». Για να παραμείνει ο Υιός ως ο Μονογενής, πρέπει να Του αναγνωρίστεί το «''προσεχώς''», διότι αλλιώς θα είχαμε δύο Υιούς κατά κάποιο τρόπο. Ενώ δηλαδή η φυσική, η ουσιώδης σχέση του Πνεύματος προς τον Πατέρα δεν καταργείται, διότι στον Υιό υπάρχει όλη η ''θεία φύση'' και συνεπώς, ως προς τη φύση, κοινωνεί με τον Πατέρα και το Πνεύμα, έρχεται στην ύπαρξη δια της μεσολαβήσεως του Υιού. Αυτό δεν έχει σχέση με το [[Filioque]] στο επίπεδο της αϊδίου υπάρξεως του Θεού, γιατί τόσο ο Υιός όσο και το Πνεύμα δεν είναι αίτια. Δηλαδή, ενώ ο Υιός μπορεί κατά κάποιο τρόπο να μεσολαβεί στο να έρθει στην ύπαρξη το ''Άγιο Πνεύμα'', αυτό δεν κάνει τον Υιό αίτιο του Πνεύματος, καθώς ''Το αίτιο παραμένει μόνο ο Πατήρ''. Η διευκρίνιση αυτή, διατηρεί την αρχή, τη βασική Χριστιανική πίστη, ότι μόνο ο Πατήρ είναι ο αίτιος και ότι ο Υιός με κανένα τρόπο δεν μπορεί να νοηθεί ως συναίτιος της υπάρξεως του Πνεύματος.
  
Ο ρόλος του Υιού στην ύπαρξη του Αγίου Πνεύματος δεν είναι σχέση αιτίας, αλλά συγκατάθεσης. Ο [[άγιος Γρηγόριος Νύσσης]] διευκρινίζει αυτή τη σχεση, με την εξής διάκριση: Η διαφορά Υιού και Πνεύματος ως προς την εμφάνιση στην ύπαρξη, στην έλευση, στην ύπαρξη αυτών των δύο, είναι ότι ο μεν Υιός προέρχεται '''προσεχώς''' (δηλαδή άμεσα) εκ του Πατρός, '''εκ του αιτίου''', το δε Πνεύμα προέρχεται '''δι’ Εκείνου που προέρχεται προσεχώς''', δηλαδή δια του Υιού. Και λέει ότι «Έτσι κατά αυτόν τον τρόπο, η μεσιτεία, η μεσολάβηση του Υιού στη θεία ζωή, στη θεία ύπαρξη διαφυλάττει την ιδιότητά Του ως Μονογενούς». Για να παραμείνει ο Υιός ως ο Μονογενής, πρέπει να Του αναγνωρίσουμε αυτό το «προσεχώς», διότι αλλιώς θα είχαμε δύο Υιούς κατά κάποιο τρόπο. Ενώ λέει η φυσική, η ουσιώδης σχέση του Πνεύματος προς τον Πατέρα δεν καταργείται, διότι στον Υιό υπάρχει όλη η θεία φύση και συνεπώς, ως προς τη φύση, κοινωνεί με τον Πατέρα και το Πνεύμα, ερχόμενο στην ύπαρξη δια της μεσολαβήσεως του Υιού. Αυτό δεν έχει σχέση με το [[Filioque]] στο επίπεδο της αϊδίου υπάρξεως του Θεού, γιατί τόσο ο Υιός όσο και το Πνεύμα δεν είναι αίτια. Δηλαδή, ενώ ο Υιός μπορεί κατά κάποιο τρόπο να μεσολαβεί στο να έρθει στην ύπαρξη το Άγιο Πνεύμα, αυτό δεν κάνει τον Υιό αίτιο του Πνεύματος. '''Το αίτιο παραμένει ΜΟΝΟ ο Πατήρ'''.
+
== Αγιογραφικά εδάφια περί του Αγίου Πνεύματος ==
  
Η διευκρίνιση αυτή, διατηρεί την αρχή, τη βασική Χριστιανική πίστη, ότι μόνο ο Πατήρ είναι ο αίτιος και ότι ο Υιός με κανένα τρόπο δεν μπορεί να νοηθεί ως συναίτιος της υπάρξεως του Πνεύματος.
+
Στη συνέχεια, παρατίθενται μερικά χωρία που δείκνύουν το ''Άγιο Πνεύμα'' ως [[πρόσωπο]]:
  
== Το Άγιο Πνεύμα δεν είναι δύναμη ==
+
: «''Ο δε Παράκλητος, το Πνεύμα το ΄Αγιον ό πέμψει ο Πατήρ εν τω ονόματί μου, Εκείνος υμάς διδάξει πάντα και υπομνήσει υμάς πάντα ά είπον υμίν''».<ref>Ιωάννης 14/ιδ΄ 26</ref>
  
Επειδή στη σύγχρονη εποχή υπάρχουν άνθρωποι που αμφισβητούν το ότι το Άγιο Πνεύμα είναι πρόσωπο, και διδάσκουν ότι είναι "δύναμη", θα παρουσιάσουμε στη συνέχεια μερικά από τα Αγιογραφικά ντοκουμέντα που δείχνουν ότι το Άγιο Πνεμύα δεν είναι δύναμη.
+
: «''Όταν δε έλθη Εκείνος, το Πνεύμα τής αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν. Ου γαρ λαλήσει αφ' εαυτού, αλλ’ όσα αν ακούση λαλήσει και τα ερχόμενα αναγγελεί υμίν. Εκείνος εμέ δοξάσει, ότι εκ τού εμού λήψεται και αναγγελεί υμίν''».<ref>Ιωάννης 16/ις΄ 13,14</ref>
  
Αν και μόνο η δήλωση τής Εκκλησίας για κάποιο δόγμα αρκεί για την αποδοχή του, υπάρχουν σαφή εδάφια που αποδεικνύουν ότι το Άγιο Πνεύμα δεν είναι η δύναμη τού Θεού, μερικά από τα οποία θα παραθέσουμε εδώ δειγματοληπτικά. Θα αρχίσουμε με το Β΄ Κορινθίους 6/ς΄ 4-7. Εκεί λέει:
+
: «''Είπεν δε το Πνεύμα τω Φιλίππω: πρόσελθε και κολλήθητι τω άρματι τούτω''».<ref>Πράξεις 8/η΄ 29</ref>
  
"...αλλ' εν παντί συνιστώντες εαυτούς ως Θεού διάκονοι εν υπομονή πολλή εν θλίψεσιν εν ανάγκαις εν στενοχωρίαις εν πληγαίς εν φυλακαίς εν ακαταστασίαις εν κόποις εν αγρυπνίαις εν νηστείαις εν αγνότητι εν γνώσει εν μακροθυμία εν χρηστότητι εν Πνεύματι Αγίω εν αγάπη ανυποκρίτω εν λόγω αληθείας εν δυνάμει Θεού δια των όπλων της δικαιοσύνης των δεξιών και αριστερών".
+
: «''Ήσαν δε εν Αντιοχεία κατά την ούσαν εκκλησίαν προφήται και διδάσκαλοι ό τε Βαρναβάς και Συμεών ο καλούμενος Νίγερ και Λούκιος ο Κυρηναίος, Μαναήν τε Ηρώδου τού τετράρχου σύντροφος, και Σαύλος. Λειτουργούντων δε αυτών τω Κυρίω και νηστευόντων, είπεν το Πνεύμα το Άγιον: "Αφορίσατε δή μοι τον Βαρναβάν και Σαύλον εις το έργον ό προσκέκλημαι αυτούς". Τότε νηστεύσαντες, και προσευξάμενοι και επιθέντες τας χείρας αυτοίς απέλυσαν''».<ref>Πράξεις 13/ιγ΄ 1 - 3</ref>
  
Στο χωρίο αυτό παρατηρούμε ότι ο απόστολος Παύλος, σε ένα σύνολο από πολλά διαφορετικά μεταξύ τους πράγματα, αναφέρει ξεχωριστά το "Άγιο Πνεύμα", από τη "δύναμη τού Θεού". Αν το Άγιο Πνεύμα ήταν η δύναμη τού Θεού, δεν θα τα ανέφερε και τα δύο, γιατί θα ήταν πλεονασμός.
+
: «''Έδοξεν γαρ τω Αγίω Πνεύματι και ημίν, μηδέν πλέον επιτίθεσθαι υμίν βάρος, πλην τών επαναγκές τούτων''».<ref>Πράξεις 15/ιε΄ 28</ref>
  
Ας δούμε μερικά ακόμα παρόμοια χωρία, όπου φαίνεται ότι άλλο είναι το Άγιο Πνεύμα, και άλλη η δύναμη τού Θεού:
+
: «''Ωσαύτως δε και το Πνεύμα συναντιλαμβάνεται ταις ασθενείαις ημών, το γαρ τι προσευξόμεθα καθό δει ουκ οίδαμεν, αλλ’ αυτό το Πνεύμα υπερεντυγχάνει υπέρ ημών στεναγμοίς αλαλήτοις. Ο δε ερευνών τας καρδίας, οίδεν τι το φρόνημα του Πνεύματος, ότι κατά Θεόν εντυγχάνει υπέρ αγίων''».<ref>Ρωμαίους 8/η΄ 26,27</ref>
  
Ρωμαίους 15/ιε΄ 19: "εν δυνάμει σημείων και τεράτων εν δυνάμει Πνεύματος Θεού"
+
: «''Ημίν δε ο Θεός απεκάλυψεν δια του Πνεύματος Αυτού, το γαρ Πνεύμα πάντα ερευνά και τα βάθη του Θεού. Τις γαρ οίδεν ανθρώπων τα τού ανθρώπου ει μη το πνεύμα του ανθρώπου το εν αυτώ; Ούτως και τα τού Θεού, ουδείς οίδεν ει μη το Πνεύμα τού Θεού''».<ref>Α΄ Κορινθίους 2/β΄ 10, 11</ref>
  
Εδώ φαίνεται ότι το Άγιο Πνεύμα δεν είναι δύναμη τού Θεού, αλλά ΕΧΕΙ τη δύναμη τού Θεού, δηλαδή είναι ο φορέας της. Πρόκειται για τη δύναμη ΤΟΥ Πνεύματος, και όχι για το Πνεύμα - Δύναμη.
+
: «''Πάντα δε ταύτα ενεργεί το εν και το αυτό Πνεύμα, διαιρούν ιδία εκάστω καθώς βούλεται''».<ref>Α΄ Κορινθίους 12/ιβ΄ 11</ref>
  
Αντίθετα με τα παραπάνω, υπάρχουν στην Αγία Γραφή εδάφια που δείχνουν ότι ο Θεός είναι "δύναμη", και ειδικά ο Χριστός είναι η "δύναμη τού Θεού". Παρ' όλα αυτά, κανείς δεν τόλμησε να πει ότι ο Θεός ή ο Χριστός δεν είναι πρόσωπα! Ας δούμε δύο εδάφια:
+
: «''Και μη λυπείτε το Πνεύμα το Άγιον του Θεού, εν ω εσφραγίσθητε εις ημέραν απολυτρώσεως''».<ref>Εφεσίους 4/δ΄ 30</ref>
  
Ψαλμός 46/μς΄ 1: "Ο Θεός είναι καταφυγή ημών και δύναμις, βοήθεια ετοιμότατη εν ταις θλίψεσι".
+
==Υποσημειώσεις==
  
Α΄ Κορινθίους 1/α΄ 23,24: "Ημείς δε κηρύσσομεν Χριστόν εσταυρωμένον, Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησιν δε μωρίαν, αυτοίς δε τοις κλητοίς Ιουδαίοις τε και Έλλησιν, Χριστόν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν".
+
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
  
Οι Χριστιανοί λοιπόν, κηρύττουν ότι η δύναμη τού Θεού είναι ο Χριστός, και όχι το Άγιο Πνεύμα. Και βεβαίως ο Χριστός είναι ΠΡΟΣΩΠΟ!
+
[[Κατηγορία:Δόγματα]]
  
 
+
[[en:Holy Spirit]]
== Αγιογραφικά εδάφια που δείχνουν ότι το Άγιο Πνεύμα είναι πρόσωπο ==
+
[[fr:Saint Esprit]]
 
+
[[mk:Бог Свет Дух]]
Στη συνέχεια, παρατίθενται δειγματοληπτικά μερικά χωρία που δείχνουν ότι το Άγιο Πνεύμα είναι προσωπο:
+
[[ro:Duhul Sfânt]]
 
 
Ιωάννης 14/ιδ΄ 26: "Ο δε Παράκλητος, το Πνεύμα το ΄Αγιον ό πέμψει ο Πατήρ εν τω ονόματί μου, Εκείνος υμάς διδάξει πάντα και υπομνήσει υμάς πάντα ά είπον υμίν".
 
 
 
Σύμφωνα με το εδάφιο αυτό, το Άγιο Πνεύμα διδάσκει, θυμίζει, και επιπλέον βοηθεί, καθώς είναι "Παράκλητος", δηλαδή: "Βοηθός". Πολύ σημαντικό είναι το ότι αναφέρεται ως: "Εκείνος", μια λέξη που μόνο σε πρόσωπο μπορεί να χρησιμοποιηθεί, όπως κάθε ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ.
 
 
 
Ιωάννης 16/ις΄ 13,14: "Όταν δε έλθη Εκείνος, το Πνεύμα τής αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν. Ου γαρ λαλήσει αφ' εαυτού, αλλ’ όσα αν ακούση λαλήσει και τα ερχόμενα αναγγελεί υμίν. Εκείνος εμέ δοξάσει, ότι εκ τού εμού λήψεται και αναγγελεί υμίν".
 
 
 
Και πάλι εδώ το Άγιο Πνεύμα, αναφέρεται ως πρόσωπο με το: "Εκείνος", και επίσης "οδηγεί", "λαλεί", "αναγγέλει", "δοξάζει" και "λαμβάνει". Είναι πολύ ενδιαφέρον επίσης, το ότι αναφέρεται να έχει: "εαυτό" ("ου λαλήσει αφ' εαυτού"). Και κάτι που έχει "εαυτό", είναι Πρόσωπο!
 
 
 
Πράξεις 8/η΄ 29: "Είπεν δε το Πνεύμα τω Φιλίππω: ΄΄πρόσελθε και κολλήθητι τω άρματι τούτω΄΄".
 
 
 
Το Άγιο Πνεύμα "μιλάει" και διατάζει.
 
 
 
Πράξεις 13/ιγ΄ 1 - 3: ΄΄Ήσαν δε εν Αντιοχεία κατά την ούσαν εκκλησίαν προφήται και διδάσκαλοι ό τε Βαρναβάς και Συμεών ο καλούμενος Νίγερ και Λούκιος ο Κυρηναίος, Μαναήν τε Ηρώδου τού τετράρχου σύντροφος, και Σαύλος. Λειτουργούντων δε αυτών τω Κυρίω και νηστευόντων, είπεν το Πνεύμα το Άγιον: "Αφορίσατε δή μοι τον Βαρναβάν και Σαύλον εις το έργον ό προσκέκλημαι αυτούς". Τότε νηστεύσαντες, και προσευξάμενοι και επιθέντες τας χείρας αυτοίς απέλυσαν΄΄.
 
 
 
Και εδώ το Άγιο Πνεύμα "μιλάει", "προσκαλεί", και λέει: "αφορίστε για ΕΜΕΝΑ τον Βαρνάβα". Δηλαδή τι παραπάνω πρέπει να πει για να καταλάβει κάποιος ότι είναι "πρόσωπο";
 
 
 
Πράξεις 15/ιε΄ 28: "Έδοξεν γαρ τω Αγίω Πνεύματι και ημίν, μηδέν πλέον επιτίθεσθαι υμίν βάρος, πλην τών επαναγκές τούτων".
 
 
 
Επίσης "δοκεί", δηλαδή "έχει γνώμη". Δεν είναι πρόσωπο;
 
 
 
Ρωμαίους 8/η΄ 26,27: "Ωσαύτως δε και το Πνεύμα συναντιλαμβάνεται ταις ασθενείαις ημών, το γαρ τι προσευξόμεθα καθό δει ουκ οίδαμεν, αλλ’ αυτό το Πνεύμα υπερεντυγχάνει υπέρ ημών στεναγμοίς αλαλήτοις. Ο δε ερευνών τας καρδίας, οίδεν τι το φρόνημα του Πνεύματος, ότι κατά Θεόν εντυγχάνει υπέρ αγίων".
 
 
 
Εντυγχάνει, σημαίνει: "ικετεύει", προσεύχεται θερμά. Πώς προσεύχεται μία δύναμη; Όλα αυτά είναι χαρακτηριστικά προσώπου. Πώς μπορεί να αντιληφθεί, να στενάξει, ή να έχει φρόνημα μια δύναμη;
 
 
 
Α΄ Κορινθίους 2/β΄ 10, 11: "Ημίν δε ο Θεός απεκάλυψεν δια του Πνεύματος Αυτού, το γαρ Πνεύμα πάντα ερευνά και τα βάθη του Θεού. Τις γαρ οίδεν ανθρώπων τα τού ανθρώπου ει μη το πνεύμα του ανθρώπου το εν αυτώ; Ούτως και τα τού Θεού, ουδείς οίδεν ει μη το Πνεύμα τού Θεού".
 
 
 
Το Άγιο Πνεύμα "ερευνά", και "γνωρίζει" (οίδεν).
 
 
 
Α΄ Κορινθίους 12/ιβ΄ 11: "Πάντα δε ταύτα ενεργεί το εν και το αυτό Πνεύμα, διαιρούν ιδία εκάστω καθώς βούλεται".
 
 
 
"Ενεργεί", "διαιρεί", και "ΒΟΥΛΕΤΑΙ". Όμως αν είναι δύναμη, δεν μπορεί να έχει ΒΟΥΛΗΣΗ.
 
 
 
Εφεσίους 4/δ΄ 30: "Και μη λυπείτε το Πνεύμα το Άγιον του Θεού, εν ω εσφραγίσθητε εις ημέραν απολυτρώσεως".
 
 
 
Επίσης, το Άγιο Πνεύμα ΛΥΠΑΤΑΙ. Δεν μπορεί μια δύναμη να λυπάται!
 
 
 
 
 
== Αγιογραφικά εδάφια που χρησιμοποιούν Πνευματομάχοι ==
 
 
 
Διάφοροι [[Πνευματομάχοι]], χρησιμοποιούν μια σειρά Αγιογραφικών χωρίων, για να δείξουν ότι το Άγιο Πνεύμα δεν είναι πρόσωπο.
 
Στη συνέχεια, θα δούμε τα σημαντικότερα απ' αυτά, και θα εξηγήσουμε γιατί είναι λάθος το σκεπτικό των πνευματομάχων κατά την ερμηνεία των χωρίων αυτών.
 
 
 
=== Η πλήρωση Αγίου Πνεύματος ===
 
 
 
Εφεσίους 5/ε: 18: "πληρουσθε εν πνευματι"
 
Πράξεις 4/δ: 8: "τοτε πετρος πλησθεις πνευματος αγιου ειπεν".
 
κλπ.
 
 
 
Για εδάφια σαν αυτά, το σκεπτικό των αρνητών της προσωπικότητας του Αγίου Πνεύματος, είναι ότι ένα πρόσωπο δεν είναι δυνατόν να "πληρώνει", (να γεμίζει) κάποια άλλα πρόσωπα, ούτε είναι κάτι που δίνεται "με μέτρο". Αν όμως διάβαζαν την Αγία Γραφή με περισσότερη προσοχή, θα έβλεπαν ότι αυτά που λένε, αν και ισχύουν για τα υλικά πρόσωπα, δεν ισχύουν για τα πνευματικά. Τα ίδια λόγια χρησιμοποιεί η Αγία Γραφή για τον Πατέρα και τον Υιό, για τους οποίους όμως κανείς δεν διανοήθηκε να πει ότι δεν είναι πρόσωπα:
 
 
 
"1. Έν αρχή ην ο Λόγος, και ο Λόγος ην προς τον Θεόν, και Θεός ην ο Λόγος… 4. Εν αυτώ ζωή ην, και η ζωή ην το φως των ανθρώπων… 9. Ην το φως το αληθινόν, ο φωτίζει πάντα άνθρωπον, ερχόμενον εις τον κόσμον… 11. εις τα ίδια ήλθεν, και οι ίδιοι αυτόν ου παρέλαβον. 12. Όσοι δε έλαβον αυτόν, έδωκεν αυτοίς εξουσίαν τέκνα Θεού γενέσθαι, τοις πιστεύουσιν εις το όνομα αυτού, 13. οι ουκ εξ αιμάτων, ουδέ εκ θελήματος σαρκός, ουδέ εκ θελήματος ανδρός, αλλ' εκ Θεού εγεννήθησαν.  14. Και ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν, και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού, δόξαν ως μονογενούς παρά του Πατρός, πλήρης χάριτος και αληθείας" -Ιωάννης 1/α΄ 1,4,9-14.
 
 
 
Πώς άραγε ο Χριστός ως πρόσωπο διαμερίζεται στους πιστούς που τον "λαμβάνουν" "μέσα τους";
 
 
 
"κατοικήσαι τον Χριστόν δια της πίστεως εν ταις καρδίαις υμών, εν αγάπη ερριζωμένοι και τεθεμελιωμένοι, ίνα εξισχύσητε καταλαβέσθαι συν πάσιν τοις αγίοις, τι το πλάτος και μήκος και ύψος και βάθος, γνώναί τε την υπερβάλλουσαν της γνώσεως αγάπην του Χριστού, ίνα πληρωθήτε εις παν το πλήρωμα του Θεού". -Εφεσίους 3/γ΄ 17-19.
 
 
 
Ομοίως, πώς ο Χριστός και ο Θεός εφ' όσον είναι πρόσωπα, κατοικούν στην καρδιά μας, και μας "πληρώνουν" (μας γεμίζουν);
 
 
 
Και αλλού ο απόστολος Παύλος, μας λέει για τον Ιησού Χριστό:
 
 
 
"ότι εν αυτώ κατοικεί παν το πλήρωμα της θεότητος σωματικώς, και εστέ εν αυτώ πεπληρωμένοι…" -Κολοσσαείς 2/β΄ 9,10
 
 
 
΄Όπως στο ανθρώπινο σώμα του Ιησού Χριστού ευδόκησε να κατοικήσει "ολόκληρο το πλήρωμα της Θεότητας" (Κολοσσαείς 1/α΄ 19), έτσι ευδοκεί να κατοικήσει ολόκληρη η Θεότητα στο σώμα των τελείων Χριστιανών.  Επειδή σε ό,τι μετέχει η κεφαλή της Εκκλησίας, ο Ιησούς Χριστός κατά φύσιν, στο ίδιο μετέχει και το σώμα του, (η Εκκλησία), κατά χάριν. Τόσο ο Πατέρας λοιπόν, όσο ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα, διαμερίζονται στις καρδιές τών πιστών, και μπορούν να παραμένουν πρόσωπα.
 
 
 
Μάλιστα, ακόμα και ο Σατανάς που δεν είναι "πανταχού παρών", όπως είναι τα πρόσωπα της Θεότητας, μπορεί κατά την Αγία Γραφή να γεμίσει την καρδιά κάποιου ανθρώπου:
 
 
 
Είπεν δε Πέτρος: "Ανανία δια τι επλήρωσεν ο Σατάνας την καρδίαν σου ψεύσασθαί σε το Πνεύμα το Άγιον και νοσφίσασθαί σε από της τιμής του χωρίου;" -Πράξεις 5/ε΄ 3.
 
 
 
 
 
 
 
=== Προσωποποιήσεις της Αγίας Γραφής ===
 
 
 
Όσον αφορά τα χωρία εκείνα που δείχνουν σαφώς ότι το Άγιο Πνεύμα έχει χαρακτηριστικά προσώπου, (αν και οι ίδιοι δεν έχουν να δείξουν το παραμικρό εδάφιο που να λέει ότι το Άγιο Πνεύμα είναι κάτι απρόσωπο), οι [[Πνευματομάχοι]] λένε ότι τα εδάφια αυτά, χρησιμοποιούν ένα σχήμα λόγου προσωποποιώντας το άγιο Πνεύμα τού Θεού, όπως επίσης η Αγία Γραφή προσωποποιεί τη σοφία, την αμαρτία, το θάνατο, το νερό και το αίμα.
 
 
 
Όμως όταν λένε ότι τα εδάφια που αποδεικνύουν το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο, είναι ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ μιας δυνάμεως, με την ίδια λογική, πώς ξέρουν ότι τα εδάφια που αναφέρουν, τα οποία λένε ότι το Άγιο Πνεύμα "γεμμίζει", "βαπτίζει" και "χρίει" τους Χριστιανούς, δεν είναι ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ; Γιατί να δεχθούμε το ένα και όχι το άλλο, το αντίθετο;
 
 
 
Πράγματι, υπάρχουν εδάφια που προσωποποιούν την αμαρτία, το θάνατο, το νερό, την σοφία και το αίμα. Όπως θα δούμε όμως στη συνέχεια, είναι κάτι πολύ διαφορετικό αυτό από τα σχετικά εδάφια για το Άγιο Πνεύμα:
 
 
 
 
 
'''Περί της Αμαρτίας:'''
 
 
 
Ρωμαίους 5/ε΄ 21. 6/ς΄ 12 7/ζ΄ 9,11: "ινα ωσπερ εβασιλευσεν η αμαρτια εν τω θανατω ουτως και η χαρις βασιλευση δια δικαιοσυνης εις ζωην αιωνιον δια Ιησου Χριστου του Κυριου ημων... μη ουν βασιλευετω η αμαρτια εν τω θνητω υμων σωματι εις το υπακουειν αυτη εν ταις επιθυμιαις αυτου... εγω δε εζων χωρις νομου ποτε ελθουσης δε της εντολης η αμαρτια ανεζησεν εγω δε απεθανον... η γαρ αμαρτια αφορμην λαβουσα δια της εντολης εξηπατησεν με και δι’ αυτης απεκτεινεν"
 
 
 
Στα παραπάνω εδάφια, παρατηρούμε ότι πράγματι έχουμε για την αμαρτία κάποιες προσωποποιήσεις. Η αμαρτία εκεί βασιλεύει, ξαναζεί, εξαπατά. Προσοχή όμως! Όλα αυτά, βρίσκονται μέσα ΣΤΟ ΙΔΙΟ ΣΥΜΦΡΑΖΟΜΕΝΟ, ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΙΔΙΑ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ. Εδώ ο Παύλος, εμφανίζει την αμαρτία σαν μια απατηλή βασίλισσα. Και όλες οι προσωποποιήσεις, συμπεριλαμβάνονται στην ίδια αυτή εικόνα. Σε άλλα σημεία τής Αγίας Γραφής, ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΟΙ ΙΔΙΕΣ ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΕΙΣ για την αμαρτία. Ακόμα και στο ίδιο αυτό βιβλίο τής προς Ρωμαίους, όπου γίνεται η παρομοίωση, δεν εμφανίζεται η αμαρτία να μιλάει, ούτε να έχει συναισθήματα όπως το Άγιο Πνεύμα σε πλήθος εδαφίων.
 
 
 
Αντιθέτως, το Άγιο Πνεύμα, όχι μόνο σε ένα βιβλίο τής Γραφής όπου γίνεται ειδική προσωποποίηση, αλλά ΠΑΝΤΟΥ ΟΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ, έχει χαρακτηριστικά προσώπου. Ακόμα και στις Πράξεις, που είναι ΙΣΤΟΡΙΚΟ βιβλίο, και δεν αναφέρει προσωποποιήσεις, αλλά ιστορικά γεγονότα!!! Εκεί το Άγιο Πνεύμα αναφέρεται σαφώς να μιλάει και να διατάζει, χωρίς να υπάρχει προσωποποίηση, γιατί είναι ιστορικό γεγονός! (Πράξεις 8/η΄ 29. 13/ιγ΄ 1 - 3).
 
 
 
 
 
'''Περί του Θανάτου:'''
 
 
 
Ρωμαίους 5/ε΄ 14: "αλλ' εβασιλευσεν ο θανατος απο Αδαμ μεχρι Μωσεως και επι τους μη αμαρτησαντας επι τω ομοιωματι της παραβασεως Αδαμ ος εστιν τυπος του μελλοντος"
 
 
 
Στα πλαίσια τής ίδιας παραπάνω προσωποποίησης, ο Παύλος εδώ, πάλι παρουσιάζει τον θάνατο ως "συμβασιλέα" τής αμαρτίας. Πάλι δηλαδή για την ίδια προσωποποίηση μιλάμε, και μάλιστα με πολύ πιο περιορισμένο "εύρος" εκφράσεων, απ' ότι κάνει με την αμαρτία. Αλλά και εδώ επίσης, πάλι ο θάνατος δεν εμφανίζεται προσωποποιημένος να μιλάει. Ούτε να έχει συναισθήματα. Ούτε αυτό συμβαίνει παντού, όπως στο Άγιο Πνεύμα.
 
 
 
 
 
'''Περί του νερού και του αίματος:'''
 
 
 
Α΄ Ιωάννου 5/ε΄ 8: "και τρεις εισιν οι μαρτυρουντες εν τη γη το πνευμα και το υδωρ και το αιμα και οι τρεις εις το εν εισιν"
 
 
 
Έχουμε κι εδώ μια φευγαλέα προσωποποίηση, όπου το νερό μαρτυρεί. Και πώς μαρτυρεί; Δια τής θέας. Βλέποντάς το ΕΜΕΙΣ λαμβάνουμε τη μαρτυρία. Δεν του αποδίδεται εδώ χαρακτηριστικό προσώπου. Ομοίως και το αίμα. Για το αίμα έχουμε επίσης και το:
 
 
 
Εβραίους 12/ιβ΄ 24: "και διαθηκης νεας μεσιτη Ιησου και αιματι ραντισμου κρειττον λαλουντι παρα τον Αβελ".
 
 
 
Εδώ αν και δεν λέει άμεσα ότι το αίμα λαλεί, μας παραπέμπει στη Γένεση 4/δ΄ 10, όπου ο Θεός είπε στον Κάιν, ότι το αίμα τού Άβελ "βοά" εκ τής γης προς τον Θεό για δικαίωση. Και είναι σαφής ο λόγος τής προσωποποίησης αυτής. Το αδικοχυμένο αίμα, είναι μια πρόκληση μπροστά στον Θεό. Σαν να του φωνάζει για δικαιοσύνη. Είναι και εδώ σαφές, ότι δεν δίνεται στο αίμα χαρακτηριστικό προσώπου άμεσα, αλλά ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΤΟ Ο ΘΕΟΣ λαμβάνει αυτή τη "βοή".
 
 
 
Ως εδώ, όλα όσα εξετάσαμε, προσωποποιούνται με πολύ περιορισμένο τρόπο. Σε ελάχιστα σημεία, και ελάχιστες φορές, και είναι εμφανέστατο ότι πρόκειται για μεταφορικές εκφράσεις. Όμως, όσον αφορά το Άγιο Πνεύμα, ΠΑΝΤΟΥ προσωποποιείται, και μιλάει, και ΟΛΟΙ το αναφέρουν με χαρακτηριστικά προσώπου. Από τον Χριστό ως τους αποστόλους. Ακόμα και σε '''ιστορικές''' αφηγήσεις τών Πράξεων, όπου δεν χωρούν προσωποποιήσεις.
 
 
 
 
 
'''Περί της Σοφίας του Θεού:'''
 
 
 
Α΄ Κορινθίους 1/α΄ 24: "αυτοις δε τοις κλητοις ιουδαιοις τε και ελλησιν Χριστον Θεου δυναμιν και Θεου σοφιαν"
 
 
 
Εδώ και βέβαια έχουμε τη Σοφία ως πρόσωπο. Ο Χριστός είναι η [[Σοφία τού Θεού]], ο [[Λόγος τού Θεού]]. Και βέβαια η Σοφία είναι ζωντανή. Είναι ο Χριστός η Σοφία τού Θεού! Όπως σαφώς μας το δείχνει και η προφητεία στις Παροιμίες 8/η΄ και 9/θ΄. Και έτσι δικαίως εδώ και στις Παροιμίες προσωποποιείται η Σοφία τού Θεού, ο Χριστός (Δες και Α΄ Κορινθίους 1/α΄ 30, Λουκάς 11/ια΄ 49 και Λουκάς 7/ζ΄ 35). Η Σοφία τού Θεού λοιπόν, δεν πρέπει να μπει στα παραδείγματα που παραθέτουν οι Πνευματομάχοι, επειδή πράγματι αποτελεί ΠΡΟΣΩΠΟ.
 
 
 
Όμως αν προσέξουμε λίγο το εδάφιο Α΄ Κορινθίους 1/α΄ 24, θα δούμε ότι '''ο Χριστός εκτός από Σοφία, αναφέρεται και Θεού Δύναμις'''. Μήπως λοιπόν και ο Χριστός δεν είναι πρόσωπο, αλλά απρόσωπη δύναμη; Υπάρχει εδάφιο που λέει τον Χριστό "δύναμη τού Θεού". Κανένα εδάφιο όμως δεν λέει το Άγιο Πνεύμα "δύναμη Θεού".
 
 
 
 
 
Η Αγία Γραφή λοιπόν, σε καμία περίπτωση δεν δικαιολογεί τις απόψεις ότι το Άγιο Πνεύμα είναι μία απρόσωπη δύναμη.
 

Τελευταία αναθεώρηση της 20:05, 12 Ιουνίου 2011

Το παρόν είναι τμήμα σειράς άρθρων
Εισαγωγή
στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό
Ιερά Παράδοση
Αγία Γραφή
Το σύμβολο της Πίστης
Οικουμενικές Σύνοδοι
Πατέρες της Εκκλησίας
Θεία Λειτουργία
Κανόνες
Εικόνες
Η Αγία Τριάδα
Θεός Πατήρ
Ιησούς Χριστός
Το Άγιο Πνεύμα
Η Εκκλησία
Θεία Αποκάλυψη
Εκκλησιολογία
Ιστορία
Ιερά Μυστήρια
Η Ζωή στην Εκκλησία
Σημαντικές μορφές
Θεοτόκος
Απόστολοι
Τάξη των Προφητών
Αποστολικοί Πατέρες
Απολογητές
Εκκλησιαστικοί Πατέρες
'Αγιοι

Το Άγιο Πνεύμα είναι το τρίτο πρόσωπο της Αγίας Τριάδας, το οποίο εκπορεύεται εκ του Πατρός. Είναι ομοούσιο με τα πρόσωπα του Πατρός και του Υιού και κατά το Σύμβολο της Πίστεως "συνπροσκυνείται και συνδοξάζεται" με τον Πατέρα και με τον Υιό, ίσο κατά τη λατρεία και την τιμή. Το Άγιο Πνεύμα εμφανίζεται στην Καινή Διαθήκη εξ αρχής να μεταδίδει υπερφυσικά χαρίσματα, υποδηλώνοντας πως το Πνεύμα είναι προσωπικός παράγοντας Θείας δυνάμεως, ιδίως δε όταν υπό του Ιησού Χριστού μαρτυρείται πως η βλασφημία προς Αυτό, αποτελεί ασυγχώρητο αμάρτημα. Ταυτόχρονα στα χωρία της Αγίας Γραφής αποκαλείται ως "Παράκλητος"[1], ο οποίος θα έλθει να αντικαταστήσει "εν πάσι παρά τοις μαθηταίς", τον απερχόμενο ήδη Κύριο.

Στις επιστολές του απ. Παύλου, το Άγιο Πνεύμα παρουσιάζεται να ερευνά τα βάθη του θεού, να διαιρεί και να ενεργεί τα χαρίσματα στα μέλη της Εκκλησίας, να κατοικεί μέσα μας έχοντας ως ναό το σώμα μας, να μας αναγεννά και να μιλά μέσω των προφητών και των θεοπνεύστων ανδρών[2]. Πρέπει να τονιστεί πως η διδασκαλία περί του Αγίου Πνεύματος κηρύχθηκε από την εκκλησία από τα αποστολικά ακόμα έτη, αλλά έλαβε οριστική διατύπωση κατά την εποχή της Α΄ και Β΄ Οικουμενικής Συνόδου, όταν και είχαν ανακύψει οι αμφισβητήσεις περί της Θεότητας του Αγίου Πνεύματος, υπό των πνευματομάχων, ιδίως δε των Ανομοίων και των Μακεδονιανών.

Η σχέση του Αγίου Πνεύματος με τον Πατέρα και τον Υιό

Πεντηκοστή - Η επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος

Το Άγιο Πνεύμα "εκπορεύεται αϊδίως[3] εκ του Πατρός"[4], και αποστέλλεται από τον Υιό, κατά την Θεία οικονομία, εν χρόνω στον κόσμο, τελειώνοντας το έργο της απολυτρώσεως, όπως ρητά αναφέρεται στο Ιωάν. 15:26[5]. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, μόνο "ο Πατήρ αιτία εστί...του Πνεύματος"[6], και όχι και ο Υιός, όπως δογμάτισαν οι Ρωμαιοκαθολικοί με το Φιλιόκβε. "Είνε προφανές, ότι το δι' Υιού οι Πατέρες ...δεν δύνανται να εννοώσιν, ως εννοούσιν αυτό οι Λατίνοι"[7].

Το Άγιο Πνεύμα έχει την αιτιατή αρχή του στον Πατέρα, με διαφορετικό τρόπο απ' ό,τι ο Υιός. Έτσι ο Υιός γεννάται προαιωνίως, ενώ το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται προαιωνίως εκ του Πατρός, τα οποία αποτελούν και τα λεγόμενα Υποστατικά Ιδιώματα τους, δηλ. οι μή κοινές ιδιότητες που έχουν οι υποστάσεις της Τριάδας. Έτσι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται εκ του Υιού εκφαντορικώς, ως ενέργεια, αλλά δια του Πατρός υπαρκτικώς[8], δηλαδή φυσικώς. Είναι χαρακτηριστικό δε πως υπό το πρίσμα της Αυγουστίνιας θεολογίας, το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται υπαρκτικώς και από τον Υιό, καταργώντας τις ακοίνωτητες ιδιότητες της Αγίας Τριάδος, παρότι ο Γρηγόριος Νύσσης, αλλά και ο πνευματικός Πατήρ του Αυγουστίνου, Αμβρόσιος Μεδιολάνων διαφωνούν αναφέροντας πως το Άγιο Πνεύμα «εν τω μήτε μονογενώς εκ του Πατρός αποστήναι, και εν τω δι αυτού πεφηνέναι»[9], ενώ ο Μέγας Βασίλειος αναφέρει, πως η διάκρισις των ιδιαζόντων (ακοινωνήτων) σημείων είναι ασύγχητος[10].

Γι'αυτό και ο ρόλος του Υιού στην ύπαρξη του Αγίου Πνεύματος δεν είναι σχέση αιτίας, αλλά συγκατάθεσης. Ο Γρηγόριος Νύσσης διευκρινίζει αυτή τη σχεση, με την εξής διάκριση «Η διαφορά Υιού και Πνεύματος ως προς την εμφάνιση στην ύπαρξη, στην έλευση, στην ύπαρξη αυτών των δύο, είναι ότι ο μεν Υιός προέρχεται προσεχώς (ήτις άμεσα) εκ του Πατρός, εκ του αιτίου, το δε Πνεύμα προέρχεται δι’ Εκείνου που προέρχεται προσεχώς, δηλαδή δια του Υιού». Έτσι τονίζει ότι «κατά αυτόν τον τρόπο, η μεσιτεία, η μεσολάβηση του Υιού στη θεία ζωή, στη θεία ύπαρξη διαφυλάττει την ιδιότητά Του ως Μονογενούς». Για να παραμείνει ο Υιός ως ο Μονογενής, πρέπει να Του αναγνωρίστεί το «προσεχώς», διότι αλλιώς θα είχαμε δύο Υιούς κατά κάποιο τρόπο. Ενώ δηλαδή η φυσική, η ουσιώδης σχέση του Πνεύματος προς τον Πατέρα δεν καταργείται, διότι στον Υιό υπάρχει όλη η θεία φύση και συνεπώς, ως προς τη φύση, κοινωνεί με τον Πατέρα και το Πνεύμα, έρχεται στην ύπαρξη δια της μεσολαβήσεως του Υιού. Αυτό δεν έχει σχέση με το Filioque στο επίπεδο της αϊδίου υπάρξεως του Θεού, γιατί τόσο ο Υιός όσο και το Πνεύμα δεν είναι αίτια. Δηλαδή, ενώ ο Υιός μπορεί κατά κάποιο τρόπο να μεσολαβεί στο να έρθει στην ύπαρξη το Άγιο Πνεύμα, αυτό δεν κάνει τον Υιό αίτιο του Πνεύματος, καθώς Το αίτιο παραμένει μόνο ο Πατήρ. Η διευκρίνιση αυτή, διατηρεί την αρχή, τη βασική Χριστιανική πίστη, ότι μόνο ο Πατήρ είναι ο αίτιος και ότι ο Υιός με κανένα τρόπο δεν μπορεί να νοηθεί ως συναίτιος της υπάρξεως του Πνεύματος.

Αγιογραφικά εδάφια περί του Αγίου Πνεύματος

Στη συνέχεια, παρατίθενται μερικά χωρία που δείκνύουν το Άγιο Πνεύμα ως πρόσωπο:

«Ο δε Παράκλητος, το Πνεύμα το ΄Αγιον ό πέμψει ο Πατήρ εν τω ονόματί μου, Εκείνος υμάς διδάξει πάντα και υπομνήσει υμάς πάντα ά είπον υμίν».[11]
«Όταν δε έλθη Εκείνος, το Πνεύμα τής αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν. Ου γαρ λαλήσει αφ' εαυτού, αλλ’ όσα αν ακούση λαλήσει και τα ερχόμενα αναγγελεί υμίν. Εκείνος εμέ δοξάσει, ότι εκ τού εμού λήψεται και αναγγελεί υμίν».[12]
«Είπεν δε το Πνεύμα τω Φιλίππω: πρόσελθε και κολλήθητι τω άρματι τούτω».[13]
«Ήσαν δε εν Αντιοχεία κατά την ούσαν εκκλησίαν προφήται και διδάσκαλοι ό τε Βαρναβάς και Συμεών ο καλούμενος Νίγερ και Λούκιος ο Κυρηναίος, Μαναήν τε Ηρώδου τού τετράρχου σύντροφος, και Σαύλος. Λειτουργούντων δε αυτών τω Κυρίω και νηστευόντων, είπεν το Πνεύμα το Άγιον: "Αφορίσατε δή μοι τον Βαρναβάν και Σαύλον εις το έργον ό προσκέκλημαι αυτούς". Τότε νηστεύσαντες, και προσευξάμενοι και επιθέντες τας χείρας αυτοίς απέλυσαν».[14]
«Έδοξεν γαρ τω Αγίω Πνεύματι και ημίν, μηδέν πλέον επιτίθεσθαι υμίν βάρος, πλην τών επαναγκές τούτων».[15]
«Ωσαύτως δε και το Πνεύμα συναντιλαμβάνεται ταις ασθενείαις ημών, το γαρ τι προσευξόμεθα καθό δει ουκ οίδαμεν, αλλ’ αυτό το Πνεύμα υπερεντυγχάνει υπέρ ημών στεναγμοίς αλαλήτοις. Ο δε ερευνών τας καρδίας, οίδεν τι το φρόνημα του Πνεύματος, ότι κατά Θεόν εντυγχάνει υπέρ αγίων».[16]
«Ημίν δε ο Θεός απεκάλυψεν δια του Πνεύματος Αυτού, το γαρ Πνεύμα πάντα ερευνά και τα βάθη του Θεού. Τις γαρ οίδεν ανθρώπων τα τού ανθρώπου ει μη το πνεύμα του ανθρώπου το εν αυτώ; Ούτως και τα τού Θεού, ουδείς οίδεν ει μη το Πνεύμα τού Θεού».[17]
«Πάντα δε ταύτα ενεργεί το εν και το αυτό Πνεύμα, διαιρούν ιδία εκάστω καθώς βούλεται».[18]
«Και μη λυπείτε το Πνεύμα το Άγιον του Θεού, εν ω εσφραγίσθητε εις ημέραν απολυτρώσεως».[19]

Υποσημειώσεις

  1. Ιωάννης 14/ιδ΄ 26
  2. Τρεμπέλας Ν. Παν., Δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας, τόμ. Α', 3η έκδ., Ο Σωτήρ, Αθήνα 1997, σελ. 245.
  3. Αΐδιο είναι το αιώνιο και στη θεολογία σημαίνει κάθε τι που δεν έχει αρχή και τέλος, κάθε τι που βρίσκεται εκτός των ορίων και των περιορισμών που δημιουργεί ο ανθρώπινος χρόνος. Η εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος γίνεται χωρίς να υπάρχει η έννοια του "πριν", της χρονικής αρχής ή του "μετά" (Θεοδώρου Ανδρέας, Βασική Δογματική Διδασκαλία - Απαντήσεις σε ερωτήματα Συμβολικά, 2η έκδ., Αποστολική Διακονία, Αθήνα 2006, σελ. 77).
  4. Άγιος Νεκτάριος, Ορθόδοξος Ιερά Κατήχησις, 4η έκδ., εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2001 (c1899), σελ. 85.
  5. Ανδρούτσος Χρήστος, Δογματική της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας, Αστήρ, Αθήνα1956 (c1907), σελ. 83.
  6. Άγιος Νεκτάριος, ό.π..
  7. Ανδρούτσος, ό.π..
  8. Ιωάννου Ρωμανίδου, «Δογματική και Συμβολική θεολογία, Τόμος Α΄, σελίς 295»
  9. Ιωάννου Ρωμανίδου, «Δογματική και Συμβολική θεολογία, Τόμος Α΄, σελίς 297-298»
  10. Ιωάννου Ρωμανίδου, «Δογματική και Συμβολική θεολογία, Τόμος Α΄, σελίς 298»
  11. Ιωάννης 14/ιδ΄ 26
  12. Ιωάννης 16/ις΄ 13,14
  13. Πράξεις 8/η΄ 29
  14. Πράξεις 13/ιγ΄ 1 - 3
  15. Πράξεις 15/ιε΄ 28
  16. Ρωμαίους 8/η΄ 26,27
  17. Α΄ Κορινθίους 2/β΄ 10, 11
  18. Α΄ Κορινθίους 12/ιβ΄ 11
  19. Εφεσίους 4/δ΄ 30