588
επεξεργασίες
Αλλαγές
μ
καμία σύνοψη επεξεργασίας
[[Image:Athos.jpg|right|thumb|350px|Η κορυφή του Όρου Άθως]]Με το όνομα '''Άγιο Όρος''' (ή και απλά '''Όρος''' ή και '''Άθως'''/'''Άθωνας'''<ref>Ο '''Άθως''' αποτελεί και όρος με ύψος 2.033 μέτρα, που καταλαμβάνει το νότιο ακραίο τμήμα της ομώνυμης χερσονήσου, της χερσονήσου του ''Άθω''. Η ονομασία ''Άθως''/''Άθω'', όπως και οι ονομασίες ''Άθων''/''Άθωνος'' και ''Αθόως''/''Αθόω'', με τις οποίες επίσης αναφέρεται, είναι αρχαίες. Η ονομασία αυτή οφείλεται, σύμφωνα με την μυθολογική παράδοση, στον Γίγαντα ''Άθω'', ο οποίος, κατά τη ''Γιγαντομαχία'', έριξε εναντίον του ''Ποσειδώνα'' έναν μεγάλο βράχο που έπεσε στο σημείο όπου βρίσκεται σήμερα το όρος ''Άθως''. Σύμφωνα με άλλη παράδοση, ο ''Ποσειδώνας'' έριξε ένα τεράστιο λιθάρι που καταπλάκωσε τον Γίγαντα ''Άθω''. O τύπος ''Άθως'' απαντά στον ''Αισχίνη'' (''Κατά Κτησιφώντος'', 132: ''"...ο μεν των Περσών βασιλεύς, ο τον '''Άθω''' διορύξας"''), στον ''Θεόκριτο'' (''Ειδύλλια'', 7.76-77: ''"...εύτε χιών ως τις κατετάκετο μακρόν υφ' Αίμον ή '''Άθω''' ή Ροδόπαν ή Καύκασον εσχατόωντα"'') και αλλού, ο τύπος ''Άθων'' στον ''Ηρόδοτο'' (6,44: ''"εκ δε Ακάνθου ορμώμενοι τον '''Άθων''' περιέβαλλον"''), στον ''Θουκυδίδη'' (5,4: ''"και ο μεν Κλέων φυλακήν καταστησάμενος της Τορώνης άρας περιέπλει τον '''Άθων'''..."'' , στον ''Στράβωνα'' (Ζ΄ (αποσπάσμ.),33: ''"έστι δ' ο '''Άθων''' όρος μαστοειδές οξύτατον υψηλότατον..."'', ο τύπος ''Αθόως'' στον ''Όμηρο'' (Ξ, 229: ''"...εξ '''Αθόω''' δ' επί πόντον εβήσετο κυμαίνοντα..."'' (βλ. και "Άθως", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 4, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM]).</ref> [νεοελλ.]), αναφερόμαστε στην ανατολικότερη από τις τρεις χερσονησίδες της ''Χαλκιδικής''. Η ονομασία αυτή, την οποία έδωσε πρώτα ο λαός(εξαιτίας των Μονών και των Αγίων μοναχών που ζούσαν εκεί), αλλά επισημοποιήθηκε πολύ γρήγορα και επικυρώθηκε με ιδιαίτερο χρυσόβουλλο του αυτοκράτορα ''Κωνσταντίνου'' Θ΄ του ''Μονομάχου'' στα μέσα του 11ου αιώνα<ref>Καδάς Σωτήρης, ''Το Άγιον Όρος. Τα μοναστήρια και οι θησαυροί τους'', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1995, σελ. 10.</ref>, συνδέει την χερσόνησο του ''Άθω'' με τον χαρακτήρα της [[Μοναχισμός|μοναστικής]] πολιτείας τον οποίο έχει , η οποία μπαίνει επίσημα στην ιστορία από τον 9ο αιώνα, και φαίνεται αυτός καθαρά από με τη συμμετοχή αγιορειτών μοναχών στη σύνοδο του 843, που συγκάλεσε η αυτοκράτειρα [[Θεοδώρα]] για την αποκατάσταση και αναστήλωση των [[Εικονομαχία|εικόνων]]<ref>Καδάς, ''Το Άγιον Όρος..'', ό.π., σελ. 11.</ref>.
==Γεωγραφικά==
Εντυπωσιακές είναι και οι περιοχές που δεν υπάρχει πράσινο, αλλά βραχώδης έρημος, δύσκολα προσπελάσιμη. Μια τέτοια περιοχή είναι τα λεγόμενα ''Καρούλια''. Ο Ιωάννης Χατζηφώτης σημειώνει: ''"Με θαυμασμό μίλησε για τον τόπο ο Νίκος Καζαντζάκης...«Τέλειωνε πια το προσκύνημα μας. Τις παραμονές του μισεμού πήρα τον ανήφορο μοναχός, ν' ανέβω στ' άγρια ησυχαστήρια, ανάμεσα στους βράχους αψηλά απάνω από τη θάλασσα, στα Καρούλια...Έφτασα κατά το μεσημέρι στ' ασκηταριά- τρύπες μαύρες στον γκρεμνό, σιδερένιοι σταυροί καρφωμένοι στους βράχους, ένας σκελετός πρόβαλε από μια σπηλιά...Πήρα ν' ανεβαίνω πάλι τους βράχους, με καταξέσκισαν τ' αγκρίφια τους...»"''<ref>Στο Χατζηφώτης Μ.Ι., ''Η καθημερινή ζωή στο Άγιο Όρος'', Παπαδήμας, Αθήνα 1999, σελ. 22.</ref>. Κατ' αυτό τον τρόπο, ''"κακοτράχαλα κι αγριωπά είναι εξ άλλου τα βράχια σε όλη την παραθαλάσσια πλευρά από την Αγιάννα ως τα Καυσοκαλύβια"''<ref>Χατζηφώτης Μ.Ι., ''Η καθημερινή ζωή...'', ό.π., σελ. 21.</ref>. Τα μοναστήρια του ''όρους'' είναι όλα χτισμένα όλα σε επιλεγμένες τοποθεσίες και τα πιο πολλά από αυτά αντικρύζουν τη θάλασσα, εκτός από τις μονές [[Ιερά Μονή Ζωγράφου|Ζωγράφου]], [[Ιερά Μονή Κωνσταμονίτου|Κωνσταμονίτου]], [[Ιερά Μονή Φιλόθεου|Φιλόθεου]], [[Ιερά Μονή Καρακάλου|Καρακάλου]], [[Ιερά Μονή Κουτλουμουσίου|Κουτλουμουσίου]] και [[Ιερά Μονή Χιλανδαρίου|Χιλανδαρίου]].
==Η Νομική θέση του Αγίου Όρους στην Ελλάδα==
Σύμφωνα με το άρθρ. 105 του Συντάγματος<ref>Το κείμενο βασίζεται στο άρθρο του Βαβούσκου Κωνσταντίνου, ''Η Νομική θέσις του Αγίου Όρους εντός των ορίων της Ελληνικής Επικρατείας'', Διεθνές Συμπόσιο, Το Άγιον Όρος Χθες-Σήμερα-Αύριο, Εταιρεία Μακεδονικών Σπουδών (29 Οκτωβρίου - 1 Νοεμβρίου) Θεσσαλονίκη 1993.</ref>, η χερσόνησος του ''Άθω'' είναι αυτοδιοίκητο τμήμα του ελληνικού κράτους διοικούμενη δι' αντιπροσώπων των Ιερών Μονών, όπως προβλέπει το αρχαίο προνομιακό καθεστώς της. Η κυριαρχία του ελληνικού κράτους επί της χερσονήσου παραμένει άθικτη ενώ από άποψη πνευματική, η Χερσόνησος διατελεί υπό την άμεση δικαιοδοσία του [[Οικουμενικό Πατριαρχείο|Οικουμενικού Πατριαρχείου]]. Ως προς την ιθαγένεια των εκεί μοναζόντων, το ίδιο άρθρο ορίζει ότι, όλοι αποκτούν χωρίς άλλες ενέργειες την ελληνική ιθαγένεια όσο διαρκεί η παρουσία τους εκεί ως δόκιμοι ή μοναχοί.
Ο καθορισμός των αγιορείτικων καθεστώτων και ο τρόπος λειτουργίας τους γίνεται με τον σχετικό ''Καταστατικό χάρτη'' (το σύνολο των νόμων, με τους οποίους ιδρύεται ένας οργανισμός ή καθεστώς), τον οποίο -με την σύμπραξη του αντιπροσώπου του ελληνικού κράτους- συντάσσουν και ψηφίζουν οι είκοσι ιερές Μονές του ''Αγίου Όρους'' και επικυρώνουν το ''Οικουμενικό Πατριαρχείο'' και η ''Βουλή των Ελλήνων''. Όσον αφορά στην τήρηση αυτών των αγιορείτικων καθεστώτων, ως προς μεν το πνευματικό μέρος υφίσταται η ανώτατη εποπτεία του ''Οικουμενικού Πατριαρχείου'', ενώ, ως προς το διοικητικό μέρος, τελεί υπό την εποπτεία του κράτους, η οποία ασκείται από τον διοικητή, ο οποίος έχει βαθμό νομάρχη και υπάγεται στο ''Υπουργείο Εξωτερικών''. Στο ελληνικό κράτος ανήκει αποκλειστικά και η διαφύλαξη της δημόσιας τάξης και ασφάλειας.
Ο ισχύων ''Καταστατικός Χάρτης'' ψηφίσθηκε στην πρωτεύουσα του ''Αγίου Όρους'', τις [[Καρυές]], στις 10 Μαΐου 1924 από την Έκτακτη σύναξη των είκοσι Ιερών Μονών και κυρώθηκε με το ΝΔ της 10/16ης Σεπτεμβρίου 1926. Το ''Οικουμενικό Πατριαρχείο'' τον ενέκρινε με το υπ' αρ. 181/1925 έγγραφο. Το καθεστώς της χερσονήσου του ''Άθω'' διατυπώθηκε με βάση το διά μέσου των αιώνων διαμορφωθέν προνομιακό καθεστώς, διότι το εδ. 2 του άρθρ. 188 του ''Καταστατικού χάρτη'' ορίζει ότι αυτό απορρέει από τα αυτοκρατορικά χρυσόβουλα, τα ''Τυπικά'' των ''Πατριαρχικών Σιγγιλίων'', των Σουλτανικών Φιρμανιών, των ισχυόντων Γενικών Κανονισμών και των αρχαιότατων Μοναχικών θεσμών και καθεστώτων. Τα επίσημα όργανα του ''Αγίου Όρους'' είναι η Έκτακτη Σύναξη των είκοσι ιερών Μονών, η ''Ιερά Κοινότητα''<ref>Ο διοικητικός οργανισμός της μοναστικής πολιτείας του ''Αγίου Όρους'' (λήμμα: ''Κοινότητα'', Εικονογραφημένο Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό Πάπυρος-Larousse', εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2003).</ref> και η ''Ιερά Επιστασία''<ref>Το τετραμελές εκτελεστικό σώμα του ''Αγίου Όρους''. Η ''Ιερά Επιστασία'' συγκροτείται από αντιπροσώπους των Ιερών Μονών και εδρεύει στις Καρυές. Έχει ως έργο την άσκηση της διαχειρίσεως του κοινού ταμείου και την ενέργεια των δαπανών. H ''Ιερά Επιστασία'' εκτελεί επίσης τις αποφάσεις της ''Ιεράς Κοινότητας'' και συμπράττει στην εκτέλεση αυτών, έχοντας μεταξύ των άλλων καθήκοντα δημάρχου (καθαριότητα, επισκευές οδών κ.λπ.), ευθύνη για την τάξη, αρμοδιότητα για την εκδίκαση πταισμάτων κ.ά. (βλ. Λυκούρης Βασίλειος, ''Συλλογή Νομικών Όρων'', εκδ. Δικηγορικού Συλλόγου Πειραιώς, Πειραιάς 2004, σελ. 87).</ref>.
==Ιστορικά στοιχεία==
==Βιβλιογραφία==
*"Άθως", εγκυκλοπαίδεια ''Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', τόμ. 4, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
*"Άθως", ''Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια'', τόμ. 1-1201 (1962), εκδ. Μαρτίνος Αθστ., Αθήνα 1962849-1968 (τα σχετικά με τις Μονές άρθρα)960.
*Καδάς Σωτήρης, ''Το Άγιον Όρος. Τα μοναστήρια και οι θησαυροί τους'', Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1995.
*Χαριτόπουλος Ευστάθιος, ''Άγιον Όρος. Οι άγιοι τόποι της Μακεδονίας'', Θεσσαλονίκη 2002.
==Σύνδεσμοι==
*[http://www.mountathos.gr/active.aspx?mode=el{00000000-0000-0000-0000-000000000002}View Τα Μοναστήρια του Αγίου Όρους]
*[http://agioritikesmnimes.blogspot.gr/ Αγιορείτικες μνήμες.]
{{Οι Μονές του Αγίου Όρους}}
[[Κατηγορία:Μονές|Α]]
[[ar:جبل آثوس]]
[[en:Mount Athos]]
[[es:Monte Athos]]
[[fr:République monastique du Mont Athos]]
[[mk:Света Гора]]
[[ro:Muntele Athos]]
[[sr:Света Гора]]
