Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Παπίας Ιεραπόλεως"

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
μ
μ (Η διδασκαλία του)
 
(6 ενδιάμεσες αναθεωρήσεις από τον ίδιο χρήστη δεν εμφανίζεται)
Γραμμή 3: Γραμμή 3:
 
== Ο βίος του ==
 
== Ο βίος του ==
  
Για το βίο του, όπως προαναφέρθηκε, γνωρίζουμε  ελάχιστα πράγματα. Οι μοναδικές πηγές άλλωστε που αντλούμε πληροφορίες, είναι ο [[Ευσέβιος Καισαρείας]] και ο [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίος]], ενώ αναφορές υπάρχουν και στο «''Λογίων Κυριακών εξηγήσεις''», που αποτελεί το μοναδικό σωσμένο έργο του. Η γέννησή του, τοποθετείται στη δεκαετία του 60, με πιθανότερη ημερομηνία πλησίον του 70. Ο [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίος]] μας αναφέρει πως ο ''Παπίας'' ήταν ακροατής του ''ευαγγελιστή Ιωάννη'' και ''εταίρος'' του Πολυκάρπου<ref>Έλεγχος Ε, 33, 4</ref>, κάτι που απορρίπτεται κατηγορηματικά από την Ευσέβιο στην [[Εκκλησιαστική Ιστορία|Εκκλησιαστική του Ιστορία]]<ref>Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλ. Ιστορία, Γ, 39</ref>, αλλά γίνεται δεκτή στο ''Χρονικό'' του. Παρόμοια αντίφαση παρατηρείται και στον ''Ιερώνυμο''<ref>Epistula 75 ad Theodoram 3 - De virisillustribus 18</ref>. Η αντίθεση αυτή προφανώς προκύπτει από το ότι «''Ο Παπίας, ζώντας πλησίον της Εφέσου, στην Ιεράπολη, οπωσδήποτε θα γνώρισε και θα έγινε ακουστής του [[Ευαγγελιστής Ιωάννης|αποστόλου Ιωάννου]]...Μαθητής όμως με βαθύτερη έννοια της λέξεως υπήρξε του πρεσβυτέρου Ιωάννου, όπως μας πληροφορεί ο Ευσέβιος, και όπως συνάγεται με αρκετά σαφή τρόπο από το προοίμιο του μοναδικού γνωστού έργου του''»<ref>Στ. Παπαδόπουλος, «''Πατρολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 186</ref>. Από αυτό συνάγεται πως ο ίδιος δεν υπήρξε άμεσος μαθητής των [[Απόστολος|αποστόλων]], αλλά προφανώς ακροατής. Εν πάση περιπτώσει ο ''Ειρηναίος'' δείχνει να τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση προς το πρόσωπό του, εν αντιθέσει με τον ''Ευσέβιο'', ο οποίος δείχνει περιφρόνηση<ref>Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλ. Ιστορία, Γ, 39</ref>, η οποία βρίσκει πάτημα στο έργο τού Παπία<ref>Στ. Παπαδόπουλος, «''Πατρολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 186</ref>.  
+
Για το βίο του, όπως προαναφέρθηκε, γνωρίζουμε  ελάχιστα πράγματα. Οι μοναδικές πηγές άλλωστε που αντλούμε πληροφορίες, είναι ο [[Ευσέβιος Καισαρείας]] και ο [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίος]], ενώ αναφορές υπάρχουν και στο «''Λογίων Κυριακών εξηγήσεις''», που αποτελεί το μοναδικό σωσμένο έργο του. Η γέννησή του, τοποθετείται στη δεκαετία του 60, με πιθανότερη ημερομηνία πλησίον του 70. Ο [[Ειρηναίος Λουγδούνου|Ειρηναίος]] μας αναφέρει πως ο ''Παπίας'' ήταν ακροατής του ''ευαγγελιστή Ιωάννη'' και ''εταίρος'' του Πολυκάρπου<ref>Έλεγχος Ε, 33, 4</ref>, κάτι που απορρίπτει κατηγορηματικά ο Ευσέβιος στην [[Εκκλησιαστική Ιστορία|Εκκλησιαστική του Ιστορία]]<ref>Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλ. Ιστορία, Γ, 39</ref>, αλλά γίνεται δεκτή στο ''Χρονικό'' του. Παρόμοια αντίφαση παρατηρείται και στον ''Ιερώνυμο''<ref>Epistula 75 ad Theodoram 3 - De virisillustribus 18</ref>. Η αντίθεση αυτή προφανώς προκύπτει από το ότι «''Ο Παπίας, ζώντας πλησίον της Εφέσου, στην Ιεράπολη, οπωσδήποτε θα γνώρισε και θα έγινε ακουστής του [[Ευαγγελιστής Ιωάννης|αποστόλου Ιωάννου]]...Μαθητής όμως με βαθύτερη έννοια της λέξεως υπήρξε του πρεσβυτέρου Ιωάννου, όπως μας πληροφορεί ο Ευσέβιος, και όπως συνάγεται με αρκετά σαφή τρόπο από το προοίμιο του μοναδικού γνωστού έργου του''»<ref>Στ. Παπαδόπουλος, «''Πατρολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 186</ref>. Από αυτό συνάγεται πως ο ίδιος δεν υπήρξε άμεσος μαθητής των [[Απόστολος|αποστόλων]], αλλά προφανώς ακροατής. Εν πάση περιπτώσει ο ''Ειρηναίος'' δείχνει να τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση προς το πρόσωπό του, εν αντιθέσει με τον ''Ευσέβιο'', ο οποίος δείχνει περιφρόνηση<ref>Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλ. Ιστορία, Γ, 39</ref>, η οποία βρίσκει πάτημα στο έργο τού Παπία<ref>Στ. Παπαδόπουλος, «''Πατρολογία''», Τόμος Α΄, σελίς 186</ref>.  
  
 
Κατά μεταγενέστερες ειδήσεις ο Παπίας φέρεται πως έδωσε τη ζωή του μαρτυρικώς<ref>PG 92, 628</ref>. Αυτές οι αντιλήψεις όμως προφανώς προήλθαν «''μετά παραγνώσεων εκ του Ευσεβίου ομιλούντος περί άλλου προσώπου''»<ref>Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», τόμος Β΄, σελίς 449</ref>, εκλαμβάνοντας το όνομα Παπύλος πως αντιστοιχεί στον Παπία. Μάρτυρα μάλιστα τον θεωρούν και μεταγενέστεροι συγγραφείς όπως ο [[Μέγας Φώτιος]]<ref>Μυριόβιβλος 232</ref>. Οι ειδήσεις περί μαρτυρίου μάλιστα «''απεκατέστησαν εν μέρη την προς το πρόσωπόν και το έργον αυτού εκτίμησιν, την οποία είχε κλονίσει και μειώσει πολύ Ευσέβιος, προφανώς διότι διεφώνει προς τας χιλιαστικάς αντιλήψεις αυτού, και διότι ήτο επιφυλακτικός έναντι αυτού λόγω ευπιστίας τους εις ανεξελέγκτους προφορικάς αφηγήσεις''»<ref>Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», τόμος Β΄, σελίς 449</ref>. Το πότε ακριβώς πέθανε δεν είναι γνωστό, αλλά εικάζεται πως πέθανε περί το 150<ref>ενθ.αν.</ref>.
 
Κατά μεταγενέστερες ειδήσεις ο Παπίας φέρεται πως έδωσε τη ζωή του μαρτυρικώς<ref>PG 92, 628</ref>. Αυτές οι αντιλήψεις όμως προφανώς προήλθαν «''μετά παραγνώσεων εκ του Ευσεβίου ομιλούντος περί άλλου προσώπου''»<ref>Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», τόμος Β΄, σελίς 449</ref>, εκλαμβάνοντας το όνομα Παπύλος πως αντιστοιχεί στον Παπία. Μάρτυρα μάλιστα τον θεωρούν και μεταγενέστεροι συγγραφείς όπως ο [[Μέγας Φώτιος]]<ref>Μυριόβιβλος 232</ref>. Οι ειδήσεις περί μαρτυρίου μάλιστα «''απεκατέστησαν εν μέρη την προς το πρόσωπόν και το έργον αυτού εκτίμησιν, την οποία είχε κλονίσει και μειώσει πολύ Ευσέβιος, προφανώς διότι διεφώνει προς τας χιλιαστικάς αντιλήψεις αυτού, και διότι ήτο επιφυλακτικός έναντι αυτού λόγω ευπιστίας τους εις ανεξελέγκτους προφορικάς αφηγήσεις''»<ref>Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», τόμος Β΄, σελίς 449</ref>. Το πότε ακριβώς πέθανε δεν είναι γνωστό, αλλά εικάζεται πως πέθανε περί το 150<ref>ενθ.αν.</ref>.
Γραμμή 13: Γραμμή 13:
 
Από τα σωζόμενα αποσπάσματα της γραμματείας του Παπία δύναται σήμερα να έχουμε μια σχετικά ακριβή εικόνα περί της διδασκαλίας του. Έτσι εξάγεται το συμπέρασμα πως η προσπάθεια που κατέβαλε ο ''Αποστολικός Πατήρ''' αυτός, απέβλεπε στην πρόταξη της παραδόσεως της χριστιανικής πίστεως, «''υπό την ευρύτατη έννοιαν αυτής''»<ref> Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», σελίς 450</ref>. Έτσι ο Παπίας παραθέτει πλούσιο υλικό από γραπτές και άγραφες παραδόσεις όπως, ''επεισόδια από το βίο του Κυρίου'', ''περιστατικά και λόγους των αποστόλων'', ''ερμηνευτικά σχόλια πάνω σε εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης'', ''μυθώδεις περιγραφές των εσχάτων''<ref>ενθ.αν.</ref>. Ο ίδιος μάλιστα απέδιδε μεγαλύτερη σημασία στη ''ζώσα παράδοση'', παρά στα [[Ευαγγέλιο|ευαγγέλια]]<ref>Ευσεβιος, Εκκλ. Ιστορία, 3, 39, 4</ref>, γιαυτό και ίδιος βεβαιώνει πως αναζητούσε μαθητές των αποστόλων για να μάθει από αυτούς τη διδαχή και τη ζωή αυτών, κάτι που κάνει το έργο του ιδιαίτερα ενδιαφέρον αφού εικάζεται πως «''θα είχε συγκεντρώσει σημαντικό μέρος της ποικιλόμορφης προφορικής παραδόσεως''» αλλά και «''απόκρυφες διηγήσεις''»<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ''Πατρολογία'', τόμος Α΄, σελίς 168</ref>. Ο ίδιος διασώζει επίσης δύο καταλόγους, ενός με τους μαθητές του Κυρίου και ενός δευτέρου που συγκαταλέγει ανάμεσα σε αυτούς κάποιον Αριστίωνα και τον αποκαλούμενο ''Ιωάννη πρεσβύτερο'' . Εδώ όμως ηγέρθη μεγάλο πρόβλημα υπό την έννοια ότι ο Παπίας ''πρεσβυτέρους'' αποκαλούσε σαφώς και τους [[Απόστολοι|αποστόλους]]<ref>Ευσεβιος, Εκκλ. Ιστορία, 3, 39, 3 ε.</ref>. Σήμερα πιστεύεται πάντως πως ο Αριστίων πρόκειται για ενός εκ των τριών Αριστιώνων της εποχής, τον πρώτο ή τρίτο [[Επίσκοπος|επίσκοπο]] ''Σμύρνης'' ή τον ''Πελλαίο απολογητή'', ενώ στην περίπτωση του Ιωάννη η προβληματική που ανεπτύχθη ήταν ακόμα μεγαλύτερη, καθώς προκάλεσε και σύγχυση (μάλιστα σε ένα δεύτερο Ιωάννη ο ''Διονύσιος Αλεξανδρείας'', φαίνεται να αποδίδει το βιβλίο της [[Αποκάλυψη|Αποκαλύψεως]], προφανώς επηρεασμένος από τον ''Παπία''). Σήμερα θεωρείται πως όντως υπήρξαν δύο άτομα φέροντες αυτό το όνομα, εννοώντας τον ''Απόστολο και Ευαγγελιστή'' και ένα ''πρεσβύτερο Ιωάννη''. Ο Παπίας επίσης αναφέρει και μαρτύριο του ''Ιωάννου Ευαγγελιστού'', ως ανηρόμενος από Ιουδαίους μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο, άποψη που όμως δε δέχονται ούτε ο [[Ωριγένης]], ούτε ο [[Πολυκράτης Εφέσου]], αλλά και μεταγενέστεροι όπως ο ''Ευσέβιος'' και ο ''Ειρηναίος''.
 
Από τα σωζόμενα αποσπάσματα της γραμματείας του Παπία δύναται σήμερα να έχουμε μια σχετικά ακριβή εικόνα περί της διδασκαλίας του. Έτσι εξάγεται το συμπέρασμα πως η προσπάθεια που κατέβαλε ο ''Αποστολικός Πατήρ''' αυτός, απέβλεπε στην πρόταξη της παραδόσεως της χριστιανικής πίστεως, «''υπό την ευρύτατη έννοιαν αυτής''»<ref> Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», σελίς 450</ref>. Έτσι ο Παπίας παραθέτει πλούσιο υλικό από γραπτές και άγραφες παραδόσεις όπως, ''επεισόδια από το βίο του Κυρίου'', ''περιστατικά και λόγους των αποστόλων'', ''ερμηνευτικά σχόλια πάνω σε εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης'', ''μυθώδεις περιγραφές των εσχάτων''<ref>ενθ.αν.</ref>. Ο ίδιος μάλιστα απέδιδε μεγαλύτερη σημασία στη ''ζώσα παράδοση'', παρά στα [[Ευαγγέλιο|ευαγγέλια]]<ref>Ευσεβιος, Εκκλ. Ιστορία, 3, 39, 4</ref>, γιαυτό και ίδιος βεβαιώνει πως αναζητούσε μαθητές των αποστόλων για να μάθει από αυτούς τη διδαχή και τη ζωή αυτών, κάτι που κάνει το έργο του ιδιαίτερα ενδιαφέρον αφού εικάζεται πως «''θα είχε συγκεντρώσει σημαντικό μέρος της ποικιλόμορφης προφορικής παραδόσεως''» αλλά και «''απόκρυφες διηγήσεις''»<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ''Πατρολογία'', τόμος Α΄, σελίς 168</ref>. Ο ίδιος διασώζει επίσης δύο καταλόγους, ενός με τους μαθητές του Κυρίου και ενός δευτέρου που συγκαταλέγει ανάμεσα σε αυτούς κάποιον Αριστίωνα και τον αποκαλούμενο ''Ιωάννη πρεσβύτερο'' . Εδώ όμως ηγέρθη μεγάλο πρόβλημα υπό την έννοια ότι ο Παπίας ''πρεσβυτέρους'' αποκαλούσε σαφώς και τους [[Απόστολοι|αποστόλους]]<ref>Ευσεβιος, Εκκλ. Ιστορία, 3, 39, 3 ε.</ref>. Σήμερα πιστεύεται πάντως πως ο Αριστίων πρόκειται για ενός εκ των τριών Αριστιώνων της εποχής, τον πρώτο ή τρίτο [[Επίσκοπος|επίσκοπο]] ''Σμύρνης'' ή τον ''Πελλαίο απολογητή'', ενώ στην περίπτωση του Ιωάννη η προβληματική που ανεπτύχθη ήταν ακόμα μεγαλύτερη, καθώς προκάλεσε και σύγχυση (μάλιστα σε ένα δεύτερο Ιωάννη ο ''Διονύσιος Αλεξανδρείας'', φαίνεται να αποδίδει το βιβλίο της [[Αποκάλυψη|Αποκαλύψεως]], προφανώς επηρεασμένος από τον ''Παπία''). Σήμερα θεωρείται πως όντως υπήρξαν δύο άτομα φέροντες αυτό το όνομα, εννοώντας τον ''Απόστολο και Ευαγγελιστή'' και ένα ''πρεσβύτερο Ιωάννη''. Ο Παπίας επίσης αναφέρει και μαρτύριο του ''Ιωάννου Ευαγγελιστού'', ως ανηρόμενος από Ιουδαίους μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο, άποψη που όμως δε δέχονται ούτε ο [[Ωριγένης]], ούτε ο [[Πολυκράτης Εφέσου]], αλλά και μεταγενέστεροι όπως ο ''Ευσέβιος'' και ο ''Ειρηναίος''.
  
Πηγές ετέρων συγγραφέων διασώζουν αποσπασματικώς σημεία της γραμματείας του ''Παπία''. Μερικές θεωρούνται ανεκτίμητης αξίας, όπως η περιγραφή που φέρει τον'' Ευαγγελιστή Μάρκο'' να ακολουθεί τον ''Απόστολο Πέτρο'' σε αποστολή<ref>Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία 3, 39, 15</ref>, αλλά και την αναφορά πως ο ''Ματθαίος'' συνέταξε το ευαγγέλιο στην ''εβραϊκή'' γλώσσα, προφανώς εννοώντας την [[Αραμαϊκή γλώσσα|αραμαϊκή]], και άλλοι απέδωσαν αυτό στην ελληνική<ref>αυτόθι 3, 39, 16</ref>. Άλλες κρίνονται ιδιαίτερα εντυπωσιακές<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ''Πατρολογία'', τόμος Α΄, σελίς 168</ref>, όπως η περιγραφή του ιστορικού για τον Ιούδα, για τον οποίο αναφέρει πως είχε πρηστεί σε υπερβολικό σημείο με αποτέλεσμα να αδυνατεί να διέλθει από σημείο που άμαξα μπορούσε<ref>Cramer, Σειρά εις πράξεις, 1838, σ. 12 ε.</ref>, περί αναστάσεως της μητρός Μαναΐμου και περί δοκιμασίας του ''Ιούστου Βαρσαββά'', ο οποίος από απίστους ήπιε δηλητήριο έχιδνας, αλλά επέζησε<ref>Φιλλίπου Σιδήτου εκδ. De Boor σ. 170</ref><ref>Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία 3, 39, 9</ref>.  Ο ''Παπίας'' παρατηρείται πως δεν παρέχει καμία αναφορά στο [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο|Ευαγγελίου του Λουκά]] ή  σε ''επιστολές του Παύλου'', κάτι που εκτιμάται ως λογικό αφού ο ίδιος «''εκπροσωπεί γενικώς την ιουδαιοχριστιανικήν μορφήν της παραδόσεως η οποία δεν ηδύνατο ευκόλως να περικλείση τας διδαχάς του Παύλου και του Λουκά''»<ref> Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», σελίς 453</ref>.
+
Πηγές ετέρων συγγραφέων διασώζουν αποσπασματικώς σημεία της γραμματείας του ''Παπία''. Μερικές θεωρούνται ανεκτίμητης αξίας, όπως η περιγραφή που φέρει τον'' Ευαγγελιστή Μάρκο'' να ακολουθεί τον ''Απόστολο Πέτρο'' σε αποστολή και τη συγγραφή του ευαγγελίου του<ref>Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία 3, 39, 15</ref>, αλλά και την αναφορά πως ο ''Ματθαίος'' συνέταξε το ευαγγέλιο στην ''εβραϊκή'' γλώσσα, προφανώς εννοώντας την [[Αραμαϊκή γλώσσα|αραμαϊκή]], και άλλοι απέδωσαν αυτό στην ελληνική<ref>αυτόθι 3, 39, 16</ref>. Άλλες κρίνονται ιδιαίτερα εντυπωσιακές<ref>Στ. Παπαδόπουλος, ''Πατρολογία'', τόμος Α΄, σελίς 168</ref>, όπως η περιγραφή του ιστορικού για τον Ιούδα, για τον οποίο αναφέρει πως είχε πρηστεί σε υπερβολικό σημείο με αποτέλεσμα να αδυνατεί να διέλθει από σημείο που άμαξα μπορούσε<ref>Cramer, Σειρά εις πράξεις, 1838, σ. 12 ε.</ref>, περί αναστάσεως της μητρός Μαναΐμου και περί δοκιμασίας του ''Ιούστου Βαρσαββά'', ο οποίος από απίστους ήπιε δηλητήριο έχιδνας, αλλά επέζησε<ref>Φιλλίπου Σιδήτου εκδ. De Boor σ. 170</ref><ref>Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία 3, 39, 9</ref>.  Ο ''Παπίας'' παρατηρείται πως δεν παρέχει καμία αναφορά στο [[Κατά Λουκάν Ευαγγέλιον|Ευαγγελίου του Λουκά]] ή  σε ''επιστολές του Παύλου'', κάτι που εκτιμάται ως λογικό αφού ο ίδιος «''εκπροσωπεί γενικώς την ιουδαιοχριστιανικήν μορφήν της παραδόσεως η οποία δεν ηδύνατο ευκόλως να περικλείση τας διδαχάς του Παύλου και του Λουκά''»<ref> Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», σελίς 453</ref>.
  
Ο Παπίας επίσης ήταν και υποστηρικτής του [[Χιλιασμός|χιλιασμού]] και ανέμενε επίγεια και σωματική χιλιετή βασιλεία του ''Χριστού''. Οι απόψεις αυτές μάλιστα ήταν και κυρίως υπεύθυνες για την κακή φήμη που τον ακολουθούσε, ενώ ο Ευσέβιος τις αναφέρει ως «''μυθεύματα''», αφού ο ''Παπίας'' σε αυτές τις αναφορές κάνει σαφώς λόγο περί τροφών και απολαύσεων μετά την ανάσταση<ref>Μαξίμου Ομολγητού, Εις την εκκλ. ιεραρχίαν Διονυσίου 7</ref>. Επιγραμματικώς πρέπει να αναφερθεί πως τελικώς ο ''Παπίας'' ερμήνευσε με ελληνικό τρόπο την προφορική παράδοση της εκκλησίας, με τάσεις που τείνουν στο ιουδαιοχριστιανικό περιβάλλον <ref>Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», σελίς 454</ref>. Στόχος του ''Παπία'' επίσης καταστάθηκε η αναίρεση των γνωστικών αιρέσεων, αν και πολλές φορές στήριξε παραδόσεις που δεν απηχούσαν τη γνήσια αποστολική παράδοση. Επίσης προσπάθησε να συνδυάσει την ιστορικογραμματική μέθοδο με την τυπολογική, κρίνεται όμως πως δεν το κατόρθωσε πλήρως<ref>ενθ.αν.</ref>. Η προσπάθεια μάλιστα ερμηνείας των εσχατολογικών παραδόσεων με ιστορικογραμματική μέθοδο που τον οδήγησε στο χιλιασμό, κυρίως προέκυψε από την αντιγνωστική πολεμική έναντι της ιδεοκρατίας που ανέπτυσσαν οι γνωστικοί, και σε αυτόν τον τομέα φαίνεται πως ακολουθεί τον [[Κήρινθος|Κήρινθο]].
+
Ο Παπίας επίσης ήταν και υποστηρικτής του [[Χιλιασμός|χιλιασμού]] και ανέμενε επίγεια και σωματική χιλιετή βασιλεία του ''Χριστού''. Οι απόψεις αυτές μάλιστα ήταν και κυρίως υπεύθυνες για την κακή φήμη που τον ακολουθούσε, ενώ ο Ευσέβιος τις αναφέρει ως «''μυθεύματα''», αφού ο ''Παπίας'' σε αυτές τις αναφορές κάνει σαφώς λόγο περί τροφών και απολαύσεων μετά την ανάσταση<ref>Μαξίμου Ομολγητού, Εις την εκκλ. ιεραρχίαν Διονυσίου 7</ref>. Επιγραμματικώς πρέπει να αναφερθεί πως τελικώς ο ''Παπίας'' ερμήνευσε με ελληνικό τρόπο την προφορική παράδοση της εκκλησίας, με τάσεις που τείνουν στο ιουδαιοχριστιανικό περιβάλλον <ref>Π. Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», σελίς 454</ref>. Στόχος του ''Παπία'' επίσης καταστάθηκε η αναίρεση των γνωστικών αιρέσεων, αν και πολλές φορές στήριξε παραδόσεις που δεν απηχούσαν τη γνήσια αποστολική παράδοση. Επίσης προσπάθησε να συνδυάσει την ιστορικογραμματική μέθοδο με την τυπολογική, κρίνεται όμως πως δεν το κατόρθωσε πλήρως<ref>ενθ.αν.</ref>. Η προσπάθεια μάλιστα ερμηνείας των εσχατολογικών παραδόσεων με ιστορικογραμματική μέθοδο που τον οδήγησε στο χιλιασμό, κυρίως προέκυψε από την αντιγνωστική πολεμική έναντι της ιδεοκρατίας που ανέπτυσσαν οι γνωστικοί, αν και σε αυτόν τον τομέα φαίνεται να έπαιτε του [[Κήρινθος|Κηρίνθου]].
  
 
==Υποσημειώσεις==
 
==Υποσημειώσεις==
Γραμμή 26: Γραμμή 26:
 
*Παναγιώτη Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», Τόμος Β΄, Εκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005.
 
*Παναγιώτη Χρήστου, «''Ελληνική Πατρολογία''», Τόμος Β΄, Εκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005.
  
 +
 +
{{Αποστολικοί Πατέρες}}
  
 
[[Κατηγορία:Αποστολικοί Πατέρες|Π]]
 
[[Κατηγορία:Αποστολικοί Πατέρες|Π]]
 
[[Κατηγορία:Επίσκοποι|Π]]
 
[[Κατηγορία:Επίσκοποι|Π]]

Τελευταία αναθεώρηση της 13:04, 3 Δεκεμβρίου 2008

Ο Παπίας Ιεραπόλεως (60/70 - περ. 150) θεωρείται Αποστολικός Πατέρας, που διετέλεσε επίσκοπος Ιεραπόλεως κατά τον 2ο αιώνα. Αποτελεί μία «περίεργη και προβληματική φυσιογνωμία»[1], η οποία όμως θεωρείτο ως «ανήρ τα πάντα λογιώτατος και της Γραφής ειδήμων»[2]. Τα όσα γνωρίζουμε σήμερα για το βίο και έργο του, περιορίζονται σε λιγοστές και περιορισμένες αναφορές.

Ο βίος του

Για το βίο του, όπως προαναφέρθηκε, γνωρίζουμε ελάχιστα πράγματα. Οι μοναδικές πηγές άλλωστε που αντλούμε πληροφορίες, είναι ο Ευσέβιος Καισαρείας και ο Ειρηναίος, ενώ αναφορές υπάρχουν και στο «Λογίων Κυριακών εξηγήσεις», που αποτελεί το μοναδικό σωσμένο έργο του. Η γέννησή του, τοποθετείται στη δεκαετία του 60, με πιθανότερη ημερομηνία πλησίον του 70. Ο Ειρηναίος μας αναφέρει πως ο Παπίας ήταν ακροατής του ευαγγελιστή Ιωάννη και εταίρος του Πολυκάρπου[3], κάτι που απορρίπτει κατηγορηματικά ο Ευσέβιος στην Εκκλησιαστική του Ιστορία[4], αλλά γίνεται δεκτή στο Χρονικό του. Παρόμοια αντίφαση παρατηρείται και στον Ιερώνυμο[5]. Η αντίθεση αυτή προφανώς προκύπτει από το ότι «Ο Παπίας, ζώντας πλησίον της Εφέσου, στην Ιεράπολη, οπωσδήποτε θα γνώρισε και θα έγινε ακουστής του αποστόλου Ιωάννου...Μαθητής όμως με βαθύτερη έννοια της λέξεως υπήρξε του πρεσβυτέρου Ιωάννου, όπως μας πληροφορεί ο Ευσέβιος, και όπως συνάγεται με αρκετά σαφή τρόπο από το προοίμιο του μοναδικού γνωστού έργου του»[6]. Από αυτό συνάγεται πως ο ίδιος δεν υπήρξε άμεσος μαθητής των αποστόλων, αλλά προφανώς ακροατής. Εν πάση περιπτώσει ο Ειρηναίος δείχνει να τρέφει ιδιαίτερη εκτίμηση προς το πρόσωπό του, εν αντιθέσει με τον Ευσέβιο, ο οποίος δείχνει περιφρόνηση[7], η οποία βρίσκει πάτημα στο έργο τού Παπία[8].

Κατά μεταγενέστερες ειδήσεις ο Παπίας φέρεται πως έδωσε τη ζωή του μαρτυρικώς[9]. Αυτές οι αντιλήψεις όμως προφανώς προήλθαν «μετά παραγνώσεων εκ του Ευσεβίου ομιλούντος περί άλλου προσώπου»[10], εκλαμβάνοντας το όνομα Παπύλος πως αντιστοιχεί στον Παπία. Μάρτυρα μάλιστα τον θεωρούν και μεταγενέστεροι συγγραφείς όπως ο Μέγας Φώτιος[11]. Οι ειδήσεις περί μαρτυρίου μάλιστα «απεκατέστησαν εν μέρη την προς το πρόσωπόν και το έργον αυτού εκτίμησιν, την οποία είχε κλονίσει και μειώσει πολύ Ευσέβιος, προφανώς διότι διεφώνει προς τας χιλιαστικάς αντιλήψεις αυτού, και διότι ήτο επιφυλακτικός έναντι αυτού λόγω ευπιστίας τους εις ανεξελέγκτους προφορικάς αφηγήσεις»[12]. Το πότε ακριβώς πέθανε δεν είναι γνωστό, αλλά εικάζεται πως πέθανε περί το 150[13].

Η διδασκαλία του

Η διδασκαλία του Παπία διασώζεται στην επιστολή του «Λογίων Κυριακών εξηγήσεις». Εδώ πρέπει να τονίσουμε πως το σωστό όνομα του διασωθέντος έργου του Παπία είναι «Λογίων Κυριακών εξηγήσεως εις βιβλία πέντε», όπως μαρτυρείται και από άλλες πηγές[14] και όχι γενικώς εξηγήσεις, όπως εκ παραδρομής επικράτησε. Tο σύγγραμα αυτό ουσιαστικά προέρχεται από την επιλογή διδασκαλιών 5 βιβλίων, όπως πληροφορούμαστε[15], εξού και ο Ευσέβιος το αναφέρει ως «Λογίων Κυριακών εξηγήσεως βιβλίων πέντε»[16]. Η πλειάδα των συγγραμμάτων του Παπία δε διασώθηκαν από την καταστροφή, παρά τη μερική αποκατάσταση της υπολήψεως του ανδρός.

Από τα σωζόμενα αποσπάσματα της γραμματείας του Παπία δύναται σήμερα να έχουμε μια σχετικά ακριβή εικόνα περί της διδασκαλίας του. Έτσι εξάγεται το συμπέρασμα πως η προσπάθεια που κατέβαλε ο Αποστολικός Πατήρ' αυτός, απέβλεπε στην πρόταξη της παραδόσεως της χριστιανικής πίστεως, «υπό την ευρύτατη έννοιαν αυτής»[17]. Έτσι ο Παπίας παραθέτει πλούσιο υλικό από γραπτές και άγραφες παραδόσεις όπως, επεισόδια από το βίο του Κυρίου, περιστατικά και λόγους των αποστόλων, ερμηνευτικά σχόλια πάνω σε εδάφια της Παλαιάς Διαθήκης, μυθώδεις περιγραφές των εσχάτων[18]. Ο ίδιος μάλιστα απέδιδε μεγαλύτερη σημασία στη ζώσα παράδοση, παρά στα ευαγγέλια[19], γιαυτό και ίδιος βεβαιώνει πως αναζητούσε μαθητές των αποστόλων για να μάθει από αυτούς τη διδαχή και τη ζωή αυτών, κάτι που κάνει το έργο του ιδιαίτερα ενδιαφέρον αφού εικάζεται πως «θα είχε συγκεντρώσει σημαντικό μέρος της ποικιλόμορφης προφορικής παραδόσεως» αλλά και «απόκρυφες διηγήσεις»[20]. Ο ίδιος διασώζει επίσης δύο καταλόγους, ενός με τους μαθητές του Κυρίου και ενός δευτέρου που συγκαταλέγει ανάμεσα σε αυτούς κάποιον Αριστίωνα και τον αποκαλούμενο Ιωάννη πρεσβύτερο . Εδώ όμως ηγέρθη μεγάλο πρόβλημα υπό την έννοια ότι ο Παπίας πρεσβυτέρους αποκαλούσε σαφώς και τους αποστόλους[21]. Σήμερα πιστεύεται πάντως πως ο Αριστίων πρόκειται για ενός εκ των τριών Αριστιώνων της εποχής, τον πρώτο ή τρίτο επίσκοπο Σμύρνης ή τον Πελλαίο απολογητή, ενώ στην περίπτωση του Ιωάννη η προβληματική που ανεπτύχθη ήταν ακόμα μεγαλύτερη, καθώς προκάλεσε και σύγχυση (μάλιστα σε ένα δεύτερο Ιωάννη ο Διονύσιος Αλεξανδρείας, φαίνεται να αποδίδει το βιβλίο της Αποκαλύψεως, προφανώς επηρεασμένος από τον Παπία). Σήμερα θεωρείται πως όντως υπήρξαν δύο άτομα φέροντες αυτό το όνομα, εννοώντας τον Απόστολο και Ευαγγελιστή και ένα πρεσβύτερο Ιωάννη. Ο Παπίας επίσης αναφέρει και μαρτύριο του Ιωάννου Ευαγγελιστού, ως ανηρόμενος από Ιουδαίους μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο, άποψη που όμως δε δέχονται ούτε ο Ωριγένης, ούτε ο Πολυκράτης Εφέσου, αλλά και μεταγενέστεροι όπως ο Ευσέβιος και ο Ειρηναίος.

Πηγές ετέρων συγγραφέων διασώζουν αποσπασματικώς σημεία της γραμματείας του Παπία. Μερικές θεωρούνται ανεκτίμητης αξίας, όπως η περιγραφή που φέρει τον Ευαγγελιστή Μάρκο να ακολουθεί τον Απόστολο Πέτρο σε αποστολή και τη συγγραφή του ευαγγελίου του[22], αλλά και την αναφορά πως ο Ματθαίος συνέταξε το ευαγγέλιο στην εβραϊκή γλώσσα, προφανώς εννοώντας την αραμαϊκή, και άλλοι απέδωσαν αυτό στην ελληνική[23]. Άλλες κρίνονται ιδιαίτερα εντυπωσιακές[24], όπως η περιγραφή του ιστορικού για τον Ιούδα, για τον οποίο αναφέρει πως είχε πρηστεί σε υπερβολικό σημείο με αποτέλεσμα να αδυνατεί να διέλθει από σημείο που άμαξα μπορούσε[25], περί αναστάσεως της μητρός Μαναΐμου και περί δοκιμασίας του Ιούστου Βαρσαββά, ο οποίος από απίστους ήπιε δηλητήριο έχιδνας, αλλά επέζησε[26][27]. Ο Παπίας παρατηρείται πως δεν παρέχει καμία αναφορά στο Ευαγγελίου του Λουκά ή σε επιστολές του Παύλου, κάτι που εκτιμάται ως λογικό αφού ο ίδιος «εκπροσωπεί γενικώς την ιουδαιοχριστιανικήν μορφήν της παραδόσεως η οποία δεν ηδύνατο ευκόλως να περικλείση τας διδαχάς του Παύλου και του Λουκά»[28].

Ο Παπίας επίσης ήταν και υποστηρικτής του χιλιασμού και ανέμενε επίγεια και σωματική χιλιετή βασιλεία του Χριστού. Οι απόψεις αυτές μάλιστα ήταν και κυρίως υπεύθυνες για την κακή φήμη που τον ακολουθούσε, ενώ ο Ευσέβιος τις αναφέρει ως «μυθεύματα», αφού ο Παπίας σε αυτές τις αναφορές κάνει σαφώς λόγο περί τροφών και απολαύσεων μετά την ανάσταση[29]. Επιγραμματικώς πρέπει να αναφερθεί πως τελικώς ο Παπίας ερμήνευσε με ελληνικό τρόπο την προφορική παράδοση της εκκλησίας, με τάσεις που τείνουν στο ιουδαιοχριστιανικό περιβάλλον [30]. Στόχος του Παπία επίσης καταστάθηκε η αναίρεση των γνωστικών αιρέσεων, αν και πολλές φορές στήριξε παραδόσεις που δεν απηχούσαν τη γνήσια αποστολική παράδοση. Επίσης προσπάθησε να συνδυάσει την ιστορικογραμματική μέθοδο με την τυπολογική, κρίνεται όμως πως δεν το κατόρθωσε πλήρως[31]. Η προσπάθεια μάλιστα ερμηνείας των εσχατολογικών παραδόσεων με ιστορικογραμματική μέθοδο που τον οδήγησε στο χιλιασμό, κυρίως προέκυψε από την αντιγνωστική πολεμική έναντι της ιδεοκρατίας που ανέπτυσσαν οι γνωστικοί, αν και σε αυτόν τον τομέα φαίνεται να έπαιτε του Κηρίνθου.

Υποσημειώσεις

  1. Στ. Παπαδόπουλος, «Πατρολογία», Τόμος Α΄, σελίς 186
  2. Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλ. Ιστορία, 3, 36, 2
  3. Έλεγχος Ε, 33, 4
  4. Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλ. Ιστορία, Γ, 39
  5. Epistula 75 ad Theodoram 3 - De virisillustribus 18
  6. Στ. Παπαδόπουλος, «Πατρολογία», Τόμος Α΄, σελίς 186
  7. Ευσέβιος Καισαρείας, Εκκλ. Ιστορία, Γ, 39
  8. Στ. Παπαδόπουλος, «Πατρολογία», Τόμος Α΄, σελίς 186
  9. PG 92, 628
  10. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», τόμος Β΄, σελίς 449
  11. Μυριόβιβλος 232
  12. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», τόμος Β΄, σελίς 449
  13. ενθ.αν.
  14. Απολλινάριος Λαοδικίας «Κυριακών Λόγων εξήγησις». Ιερωνύμου «explanatio sermonum Domini»
  15. Ειρηναίου, έλεγχος 5, 33, 4. Φιλίππου Σιδητού, De Boor, Texte u. Unterssuch 5, 2 σελ. 170
  16. Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία 3, 39, 1
  17. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», σελίς 450
  18. ενθ.αν.
  19. Ευσεβιος, Εκκλ. Ιστορία, 3, 39, 4
  20. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία, τόμος Α΄, σελίς 168
  21. Ευσεβιος, Εκκλ. Ιστορία, 3, 39, 3 ε.
  22. Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία 3, 39, 15
  23. αυτόθι 3, 39, 16
  24. Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία, τόμος Α΄, σελίς 168
  25. Cramer, Σειρά εις πράξεις, 1838, σ. 12 ε.
  26. Φιλλίπου Σιδήτου εκδ. De Boor σ. 170
  27. Ευσεβίου, Εκκλ. Ιστορία 3, 39, 9
  28. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», σελίς 453
  29. Μαξίμου Ομολγητού, Εις την εκκλ. ιεραρχίαν Διονυσίου 7
  30. Π. Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», σελίς 454
  31. ενθ.αν.

Βιβλιογραφία

  • Στυλιανός Παπαδόπουλος, «Πατρολογία», Τόμος Α΄, Αθήνα 2000.
  • Παναγιώτη Χρήστου, «Ελληνική Πατρολογία», Τόμος Β΄, Εκδόσεις Κυρομάνος, Θεσσαλονίκη 2005.