Απολινάριος Λαοδικείας

Απολινάριος Λαοδικείας ονομαζόταν αιρετικός του 4ου αιώνα, ο οποίος υποστήριξε πως το δεύτερο πρόσωπο τη Αγίας Τριάδας, δεν ενώθηκε με την ακέραιη ανθρώπινη φύση, αλλά πως εγκατοίκησε αντί της λογικής ψυχής στον άνθρωπο. Υπήρξε γόνιμος συγγραφέας, προσπάθησε να συγκροτήσει απολιναριστική εκκλησία, ενώ εναντιώθηκε με σφοδρότητα στον αρειανισμό, πράγμα που τον κατέταξε στις σεβαστές εκκλησιαστικής προσωπικότητες. Τελικά παρότι αρχικώς απέφυγε την προσωπική καταδίκη, η αίρεσή του καταδικάστηκε από τη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο, ενώ ο ίδιος πέθανε περί το 390 το αργότερο μέχρι το 392, χωρίς να γνωρίζουμε λεπτομέρειες.

Βίος

Η ακριβής ημερομηνία γέννησης του Απολινάριου δεν είναι γνωστή, αλλά εικάζεται πως συνέβη περί το 315 στη Λαοδίκεια της Συρίας. Ο πατέρας του ήταν γραμματικός, αλεξανδρινής καταγωγής, όπου χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και έγραψε εγχειρίδιο γραμματικής με παραδείγματα από χριστιανικά κείμενα. Δίπλα στον πατέρα του ο Απολινάριος διδάχτηκε τα πρώτα γράμματα και ειδικώς τα φιλοσοφικά και ποιητικά, με αποτέλεσμα να αποκτήσει και αυτός ποιητικό τάλαντο. Ο Φιλοστόργιος αναφέρει πως η φιλομάθειά του ήταν τόσο ευρεία, ώστε συγκρινόταν με τους Καππαδόκες πατέρες. Αρχικώς εξάσκησε το επάγγελμα του διδασκάλου και της ρητορικής, ενώ αργότερα ασχολήθηκε και με τη θεολογία, δίχως όμως να έχουμε λεπτομέρειες για την ενασχόλησή του αυτή. Πάντως είναι γεγονός πως τόσο ο ίδιος όσο και ο πατέρας του, που έφερε το ίδιο όνομα, είχαν στενή σχέση με τον ιερέα του Διονύσου Επιφάνιο, σε σημείο να έχουν λάβει ως θεατές μέρος σε τελετή του Διονύσου, κάτι που προκάλεσε τον αφορισμό τους, αν και μετά από μετάνοια επέστρεψαν.

Ο Απολινάριος είχε υποδεχτεί τον Μ. Αθανάσιο κατά τη δεύτερη εξορία του στην πόλη της Λαοδίκειας. Ο Γεώργιος Λαοδικείας ήδη καταδικασμένος από τους ορθοδόξους, έδειξε εχθρότητα προς τον Απολινάριο τον οποίο κατά κατά τον Επιφάνιο Σαλαμίνας εξόρισε, αλλά σύμφωνα με το Σοζωμενό κάτι τέτοιο δε συνέβη, αφού και εξηγήσεις έδωσε και συγγνώμη ζήτησε. Αρχικώς φαινόταν πως ήταν υποστηρικτής της Συνόδου της Νίκαιας, όπως μας πληροφορεί ο Μ. Βασίλειος, αλλά ήδη από το 352 κατά το Γρηγόριο Ναζιανζηνό, είχε αρχίσει να διατυπώνει δημόσια τις κακόδοξες απόψεις του. Ο Απολινάριος μάλιστα διατηρούσε αλληλογραφία με το Μ. Βασίλειο από το 355, αλλά χωρίς να θίξει σε κάποιο σημείο τη διδασκαλία του.

Το 355/6 γίνεται πρεσβύτερος και περί το 360 επίσκοπος, όταν εκθρονίστηκε ο αρειανιστής Γεώργιος. Η εκλογή του παρουσιάζει προβλήματα καθώς οι μοναχοί πήραν μέρος στην χειροτονία του, δίχως δικαίωμα ψήφου. Στη σύνοδο αυτή μάλιστα καταδικάστηκε η διδασκαλία του όπως αυτή τη γνωρίζουμε από την Ομολογία του στον Ιοβιανό. Τελικά σκοπό του κάνει να διαδώσει τη διδασκαλία του στην Αντιόχεια, κυρίως μετά το 365. Το 368 στη σύνοδο των Τυάνων ως ορθόδοξος επίσκοπος έλαβε θέση ο Πελάγιος κάτι που μάλλον δείχνει πως ήδη είχε συμβεί στροφή της εκκλησίας στην αντιμετώπιση του. Καταδίκη βέβαια δεν έχουμε κάτι που ενδυναμώνει τη θέση του Απολιναρίου, ενώ η εκλογή του Βιταλίου στην Αντιόχεια ισχυροποιεί τη θέση του. Έτσι το 379 συγκαλείται στην Αντιόχεια Σύνοδος Απολιναριστών. Αλλά είναι εμφανές πως ήδη από το 375 η εκκλησία κινείται συντεταγμένα για την αντιμετώπιση των Απολιναριστών. ΄Ετσι συγκαλούνται σύνοδοι, με κορυφαία την Β΄ Οικουμενική Σύνοδο το 381, όπου καταδικάζουν την διδασκαλία του.

Το 388 τελικά αυτοκρατορικό διάταγμα απαγόρευσε τη δράση του Απολινάριου, ενώ μετά από αυτή την απόφαση χάνεται από το προσκήνιο. Ο θάνατός του επήλθε μεταξύ 390 και 392, από άγνωστα αίτια.

Δείτε επίσης

• Απολιναρισμός
• Νεστοριανισμός
• Μονοφυσιτισμός

Πηγές

• Κωνσταντίνος Σκουτέρης, "Ιστορία Δογμάτων", τ. Β΄, Αθήνα 2004.
• λήμμα "Απολιναρισμός" ΘΗΕ, τόμος 2, Μαρτίνος, Αθήνα 1962-1968.
• Βλάσιος Φειδάς, "Εκκλησιαστική Ιστορία", τ. Α΄, Διήγηση, Αθήνα 2002.
• Στυλιανός Παπαδόπουλος, "Πατρολογία", τ. B΄,, Γρηγόρης, Αθήνα 2010.
• Νίκος Ματσούκας, "Δογματική και Συμβολική θεολογία Β΄", Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2007.