Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων του "Πεντηκοστάριο"
μ (→Υποσημειώσεις) |
μ (→Το Πεντηκοστάριο ως τροπάριο) |
||
| Γραμμή 4: | Γραμμή 4: | ||
==Το ''Πεντηκοστάριο'' ως τροπάριο== | ==Το ''Πεντηκοστάριο'' ως τροπάριο== | ||
| − | Κατά μία άλλη έννοια, με το όνομα [[Πεντηκοστάριο]] καλείται το [[τροπάριο]] (εκκλησιαστικός ύμνος) που ψάλλεται μετά το τέλος του πεντηκοστού ('''ν΄''') [[Ψαλμοί|ψαλμού]] στην ακολουθία του [[Όρθρος|όρθρου]]. Τέτοια ''Πεντηκοστάρια'' τροπάρια ψάλλονται κάθε φορά στον [[όρθρο]], όταν διαβάζεται απόσπασμα του [[Ευαγγέλια|Ευαγγελίου]], πριν από τον πεντηκοστό ψαλμό. | + | Κατά μία άλλη έννοια, με το όνομα [[Πεντηκοστάριο]] καλείται το [[τροπάριο]] (εκκλησιαστικός ύμνος) που ψάλλεται μετά το τέλος του πεντηκοστού ('''ν΄''') [[Ψαλμοί|ψαλμού]] στην ακολουθία του [[Όρθρος|όρθρου]]. Τέτοια ''Πεντηκοστάρια'' τροπάρια ψάλλονται κάθε φορά στον [[Όρθρος|όρθρο]], όταν διαβάζεται απόσπασμα του [[Ευαγγέλια|Ευαγγελίου]], πριν από τον πεντηκοστό ψαλμό. |
==Υποσημειώσεις== | ==Υποσημειώσεις== | ||
Αναθεώρηση της 19:16, 29 Μαρτίου 2009
Πεντηκοστάριο ονομάζεται το λειτουργικό βιβλίο της Ορθόδοξης Εκκλησίας που χρησιμοποιείται την περίοδο από το Πάσχα μέχρι την γιορτή των αγίων Πάντων και περιέχει τις ακολουθίες των κινητών εορτών (όπως και το άλλο λειτουργικό βιβλίο, το Τριώδιο). Καλείται Πεντηκοστάριο επειδή αρχικά έφθανε μέχρι την Κυριακή της Πεντηκοστής, αργότερα όμως προστέθηκαν οι ύμνοι μίας ακόμη εβδομάδας. Στις ακολουθίες που περιέχει το Πεντηκοστάριο υμνείται η Ανάσταση και η Ανάληψη του Χριστού, καθώς και η επέλευση του αγίου Πνεύματος στους Αποστόλους κατά την ημέρα της Πεντηκοστής[1].
Η πρώτη έντυπη έκδοση του Πεντηκοσταρίου έγινε το 1568, "η δε δευτέρα το 1579 εις Ενετίαν υπό Ιακώβου του Λεογγίτου"[2]. Το υμνογραφικό υλικό που σήμερα περιέχει το Πεντηκοστάριο είναι πολύ μεγαλύτερο σε σχέση με το αρχικό και η έκδοση που θεωρήθηκε αξιόλογη ώστε να χρησιμοποιηθεί έως σήμερα στις λειτουργικές ανάγκες, είναι αυτή του Βαρθολομαίου Κουτλουμουσιανού του Ιμβρίου[3], από το 1836.
Το Πεντηκοστάριο ως τροπάριο
Κατά μία άλλη έννοια, με το όνομα Πεντηκοστάριο καλείται το τροπάριο (εκκλησιαστικός ύμνος) που ψάλλεται μετά το τέλος του πεντηκοστού (ν΄) ψαλμού στην ακολουθία του όρθρου. Τέτοια Πεντηκοστάρια τροπάρια ψάλλονται κάθε φορά στον όρθρο, όταν διαβάζεται απόσπασμα του Ευαγγελίου, πριν από τον πεντηκοστό ψαλμό.
Υποσημειώσεις
- ↑ Γεωργιάδης Βαρθολομαίος (Αρχιεπισκ. Κορινθίας), Επιτομή Λειτουργικής, εκδ. 4η, εκδ. Βασ. Ρηγόπουλου, 1995 (c1909), σελ. 47.
- ↑ "Πεντηκοστάριον", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 10, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 285.
- ↑ Ο Ίμβριος Βαρθολομαίος Κουτλουμουσιανός (1772-1851), ήταν μαθητής του Νικοδήμου του Αγιορείτη και λόγιος ο ίδιος. Δίδαξε στην Αθωνιάδα, υπήρξε προϊστάμενος της Ιερατικής Σχολής στο Φανάρι και έκανε αξιόλογη κριτική και εκδοτική εργασία (βλ. Τωμαδάκης Νικόλαος, Κλεις της Βυζαντινής Φιλολογίας, 4η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1993, σελ. 132-133).
Βιβλιογραφία
- "Πεντηκοστάριο", Μαλαβάκης Νίκος, Βυζαντινολόγιο-Λεξικό Εκκλησιαστικών και Θρησκευτικών όρων, Αστήρ, Αθήνα 1999, σελ. 113.
- "Πεντηκοστάριον", e-δομή (ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ), εκδόσεις Δομή Α.Ε., Αθήνα 2003-2004 [DVD-ROM].
- "Πεντηκοστάριον", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τόμ. 10, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1967, στ. 284-285.
- "Πεντηκοστάριον", Βεργωτής Γεώργιος, Λεξικόν Λειτουργικών και Τελετουργικών Όρων, 3η έκδ. βελτιωμένη και επαυξημένη, Θεσσαλονίκη 1995, σελ. 178.
- "Πεντηκοστάριον", εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 48, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005 [CD-ROM].
