Εκκλησιολογία

Από OrthodoxWiki
Αναθεώρηση ως προς 00:05, 23 Δεκεμβρίου 2008 από τον Inistea (Συζήτηση | Συνεισφορά) (fr+ro)
(διαφορά) ← Παλαιότερη αναθεώρηση | Τελευταία αναθεώρηση (διαφορά) | Νεότερη αναθεώρηση → (διαφορά)
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση
Το παρόν είναι τμήμα σειράς άρθρων
Εισαγωγή
στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό
Ιερά Παράδοση
Αγία Γραφή
Το σύμβολο της Πίστης
Οικουμενικές Σύνοδοι
Πατέρες της Εκκλησίας
Θεία Λειτουργία
Κανόνες
Εικόνες
Η Αγία Τριάδα
Θεός Πατήρ
Ιησούς Χριστός
Το Άγιο Πνεύμα
Η Εκκλησία
Θεία Αποκάλυψη
Εκκλησιολογία
Ιστορία
Ιερά Μυστήρια
Η Ζωή στην Εκκλησία
Σημαντικές μορφές
Θεοτόκος
Απόστολοι
Τάξη των Προφητών
Αποστολικοί Πατέρες
Απολογητές
Εκκλησιαστικοί Πατέρες
'Αγιοι

Με τον όρο Εκκλησιολογία αναφερόμαστε είτε στην περί Εκκλησίας Ορθόδοξη διδασκαλία[1], είτε στον κλάδο εκείνο της Δογματικής που εξετάζει τη δομή, τη λειτουργία, τη φύση, την ουσία, τις ιδιότητες και τις δομές της Εκκλησίας[2], ως η επί γης βασιλεία του Χριστού που προετοιμάζει τους μετέχοντες στην αιωνιότητα της ουρανίου βασιλείας[3] και ως πηγή θεραπείας των μελών της ως προς τη βούληση και την εν γένει φύση τους[4].

Αντικείμενο της Εκκλησιολογίας είναι επίσης να προσδιορίσει, περιγράψει και οριοθετήσει το μυστήριο της Εκκλησίας στην ιστορία της σωτηρίας, διακρίνοντας σαφώς τις θρησκείες ως θεοκεντρικές αλλά και τον κόσμο ως ανθρωποκεντρικό, από την χριστοκεντρική Εκκλησία του Θεανθρωπισμού[5]. Οι δύο διαστάσεις του εκκλησιαστικού γεγονότος, η κατακόρυφη (κοινωνία θείου-ανθρωπίνου) και η οριζόντια (άνθρωπος-συνάνθρωπος)[6] σε όλες τις εκφάνσεις τους, αποτελούν αντικείμενο της Εκκλησιολογίας.

Είναι γεγονός ότι στους αρχαίους Πατέρες απουσιάζουν οι ειδικές εκκλησιολογικές πραγματείες, οι οποίες εμφανίζονται από τα τέλη του 13ου αιώνα κυρίως από την πλευρά των Ρωμαιοκαθολικών και αργότερα από Προτεστάντες θεολόγους. Αυτό δεν σημαίνει ασφαλώς ότι απουσιάζει γενικά η Εκκλησιολογία από τα Ορθόδοξα πατερικά κείμενα, απλώς δεν είναι ανεπτυγμένη με σχολαστικό τρόπο, δηλ. με διαιρέσεις και υποκατηγορίες όπως εμφανίστηκαν αργότερα στη δυτική εκκλησία, αλλά γίνεται με εικόνες και βοηθητικούς όρους, ενταγμένη μέσα στις τις υπόλοιπες ενότητες της δογματικής διδασκαλίας[7].

Αυτό ερμηνεύεται αν δεχτούμε ότι κάθε θεολογία καλλιεργείται μέσα στην Εκκλησία, η οποία δεν γίνεται αντιληπτή ως κάτι εξωτερικό αλλά είναι η ίδια η εν Χριστώ ζωή[8]. Το γεγονός ότι η Εκκλησία "δεν είναι απλώς ενα «δόγμα»" αλλά είναι η ίδια η προϋπόθεση "κάθε διδασκαλίας και κάθε κηρύγματος" το οποίο μάλιστα πραγματοποιείται από άτομα που έχουν την ιδιότητα του μέλους της Εκκλησίας, "φαίνεται ότι...υπήρξε ο λόγος της «σιωπής» των Πατέρων και άλλων όσον αφορά στην Εκκλησιολογία" ως ξεχωριστή ενότητα[9]. Στην πραγματικότητα, για τους Πατέρες, "η περί Εκκλησίας διδασκαλία, απλούστατα, δεν είναι δυνατό να παρουσιασθή σαν κάτι «ανεξάρτητο»"[10]. Ως πρότυπο μια τέτοιας θεώρησης της Εκκλησιολογίας λαμβάνεται το δογματικό έργο του Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού που "με κέντρο τη Χριστολογία αναπτύσσει το περιεχόμενο της Εκκλησιολογίας"[11] καθώς "η Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού, κι επομένως είναι αδύνατο να μιλήση κανείς για την Εκκλησία χωρίς να έχη προηγουμένως πη αρκετά για το Χριστό τον ίδιο."[12].

Υποσημειώσεις

  1. Ιωάννης Καρμίρης, "Εκκλησιολογία", Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια (ΘΗΕ), τόμ. 5, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1964, στ. 529.
  2. Λήμμα "εκκλησιολογία", εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 22, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005.
  3. Τρεμπέλας Ν. Παν., Εγκυκλοπαίδεια της θεολογίας - Πανεπιστημιακαί παραδόσεις αναθεωρηθείσαι, έκδ. 5η, Ο Σωτήρ, Αθήναι 2000, σελ. 342.
  4. Ματσούκας Α. Νίκος, Θεολογία κτισιολογία εκκλησιολογία κατά τον Μέγαν Αθανάσιον, Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 161.
  5. Μπέγζος Μάριος, Εισαγωγή στη Θρησκειολογία, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2006, σελ. 117-118.
  6. Συλλογικό έργο, Θρησκειολογικό Λεξικό, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 577.
  7. Ματσούκας Α. Νίκος, Δογματική και Συμβολική θεολογία, τόμ. Β', 2η έκδ., Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 354.
  8. ΘΗΕ, ό.π., στ. 530.
  9. Φλορόφσκυ Γεώργιος, Θέματα Ορθοδόξου Θεολογίας, 2η έκδ., Άρτος Ζωής, Αθήνα 1989, σελ. 180-181.
  10. Φλορόφσκυ, Ό.π.
  11. Δαμασκηνός Ιωάννης, Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως (μτφρ. Ν. Ματσούκα), Πουρναράς, Θεσσαλονίκη 1992, σελ. 24.
  12. Φλορόφσκυ, ό.π..