Το '''Ιστορικό χρονολόγιο της Εκκλησίας''' αποτελεί τη χρονική τοποθέτηση έκθεση των σημαντικότερων γεγονότων στην ιστορία της εκκλησίας από την ίδρυσή της. Στόχο έχει να καταδείξει τα σημεία σταθμό σε αυτή την μακραίωνη πορεία, με παραστατικό και περιγραφικό τρόπο. Ως εκκλησία άλλωστε ορίζεται «''η κοινωνία των πιστών δια του Χριστού προς αλλήλους συνδεομένων...συγκεκροτημένη υπό του Αγίου Πνεύματος''»<ref>Παν. Τρεμπέλας, «''Δογματική''», Τόμος Β΄, Εκδόσεις Σωτήρ, σελίς 316</ref>, η οποία ιδρύθηκε από τον ''Ιησού Χριστό''. == Ιστορία της επέκτασης της Εκκλησίας μέχρι τον 5ο αιώνα ==

* ''27 - 31'': Έναρξη τού δημοσίου κηρύγματος τού [[Ιησούς Χριστός|Ιησού Χριστού]].

* ''30 - 34'': [[Σταύρωση]], [[ανάσταση]], [[ανάληψη ]] τού Χριστού. Επιφοίτηση του Αγίους [[Άγιο Πνεύμα|Αγίου Πνεύματος ]] ([[Πεντηκοστή} ]])

*''34 περ.'': Μεταστροφή τού ''Σαούλ '' στη Χριστιανική πίστη, που ονομάζεται [[Απόστολος Παύλος|Παύλος]].

* ''35περ.'': Η έννοια ''Χριστιανός'', πρωτοχρησιμοποιείται στην ''Αντιόχεια.''

* ''44'': Διωγμός των Χριστιανών στην Ιερουσαλήμ από τους Εβραίους από τον βασιλιά Ηρώδη Αγρίππα τον 1οΑ΄. Αποκεφαλισμός τού Ιακώβου. Φυλάκιση και διαφυγή τού Πέτρου.

* ''49'': Αποστολική Σύνοδος στα Ιεροσόλυμα.

* ''50 περ'': Ιουδαίοι και Χριστιανοί εξορίζονται από τη Ρώμη. Ο ''Παύλος '' κηρύττει σε ''Μακεδονία'', ''Αχαΐα '' και ''Ασία''<ref>Πράξεις 16/ις΄ 6</ref>.

* ''52'': Ο απόστολος [[Απόστολος Θωμάς ]] κηρύττει στην ''Ινδία''.

* ''62 περ'': Μαρτύριο [[Απόστολος Ανδρέας|Αποστόλου Ανδρέα]], στην ''Πάτρα''.

* ''63'': Μαρτύριο τού [[Ευαγγελιστής Μάρκος|Μάρκου στην ]] στη ''Βαϊκάλη '' κοντά στην ''Αλεξάνδρεια''.

* ''64'': Μεγάλη πυρκαγιά τής ''Ρώμης''. Μεγάλος διωγμός των Χριστιανών από τον ''Νέρωνα''.

* ''67'': Μαρτύριο του ''Αποστόλου Παύλου '' στη ''Ρώμη''.

* ''70 '': Καταστροφή τής ''Ιερουσαλήμ '' από τον Τίτο.

* ''71'': Κτίζεται το ''Κολοσσαίον '' στη ''Ρώμη''. Μεγάλος αριθμός Χριστιανών ρίχνεται στα θηρία.

* ''81'': 2ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός από τον Δομιτιανό (81-8696).

* ''98'' : 3ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός από τον Τραϊανό (98-117).

* ''100 περ.'': Θάνατος [[Ευαγγελιστής Ιωάννης|Ευαγγελιστή Ιωάννη]].

*''225περ225 περ.'': Θάνατος Τερτυλλιανού

===Ιστορική περίοδος μέχρι τη Σύνοδο την έναρξη της ΝίκαιαςΑρειανικής διαμάχης=== *''240'': περίπου. Γρηγόριος ο Θαυματουργός γίνεται επίσκοπος Πόντου, μιας κατά πλειοψηφίαν ειδωλολατρικής περιοχής.  *''249'': 7ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί στρατιωτικού ηγεμόνος Δεκίου. Συστηματική κρατική απόπειρα καταστροφής τού Χριστιανισμού (249-251) *''252'': Καταστροφική επιδημία πανώλης προσβάλλει τον κόσμο τής Μεσογείου.  *''235'': 8ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Βαλεριανού. (253-260) *''260 περ'': Ο Παύλος Σαμοσατέας αρχίζει την αιρετική διδασκαλία του. *''270'': Θάνατος ''Γρηγορίου του Θαυματουργού''. Μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Αυρηλιανού. (270-275) *''287'': Ο Χριστιανισμός διακηρύσσεται στην Αρμενία ως επίσημη κρατική θρησκεία.  *''295'': Ο Δαυίδ Βάρσα ευαγγελίζεται στην Ινδία. *''302'': 20.000 Μάρτυρες ρίχνονται στην πυρά στη Νικομήδεια *''303'': Τελευταίος μεγάλος αυτοκρατορικός Ρωμαϊκός διωγμός, επί Διοκλητιανού, με την παρακίνηση τού καίσαρα Γαλέριου.  *''305'': Μαρτύριο του Αγίου Παντελεήμονα και της Αγίας Αικατερίνας. *''306'': Μαρτύριο Αγίου Δημητρίου. *''310'': περίπου. Η Γαλατία είναι ακόμα κατά 70% ειδωλολατρική. *''313'': Ο [[Μέγας Κωνσταντίνος]] εκδίδει το Διάταγμα της Ανεξιθρησκείας. *''314'': Σύνοδος της Αρελάτης, καταδικάζει το Δονατισμό.

Στους διωγμούς αυτούς===Ιστορική περίοδος από την έναρξη Αρειανισμού, κυνηγήθηκαν μέχρι και θανατώθηκαν ιδιαίτερα οι ηγέτες τών Χριστιανών. Ο Ωριγένης γλίτωσε κρυβόμενος.μέχρι τη Β΄ Οικουμενική Σύνοδο===

*''318'240 μ.Χ.''' περίπου. Γρηγόριος ο Θαυματουργός γίνεται επίσκοπος Πόντου, μιας κατά πλειοψηφίαν ειδωλολατρικής περιοχής. Αρχίζει μαζική κίνησις προς τον Χριστιανισμό. Το 95% απ' αυτούς, μεταστράφηκαν προς τον Χριστό ως τον θάνατό του το 270 μ.Χ.: Έναρξη Αρειανικής διαμάχης

*''320'249 μ.Χ.''' 7ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί στρατιωτικού ηγεμόνος Δεκίου. Συστηματική κρατική απόπειρα καταστροφής τού Χριστιανισμού (249-251 μ.Χ.): Υπερτοπική σύνοδος στην Αλεξάνδρεια, καταδικάζει τον Αρειανισμό

Αποφάσισε να εξοντώσει τον Χριστιανισμό. Θεωρούσε τους Χριστιανούς αιτία τού ξεπεσμού τής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Τότε συνελάμβαναν και βασάνιζαν κυρίως τον κλήρο και τους Επισκόπους. Ο διωγμός του απλώθηκε σε όλη την έκταση τής αυτοκρατορίας, και ήταν πολύ σφοδρός. Πλήθη ολόκληρα Χριστιανών, θανατώθηκαν με τα πιο σκληρά βασανιστήρια στη Ρώμη, στη Βόρεια Αφρική, στην Αίγυπτο και στη Μικρά Ασία. Ο Κυπριανός θα γράψει ότι «*''ολόκληρος ο κόσμος ερημώθηκε325''». Ο διωγμός κράτησε σε όλη τη διάρκεια τής βασιλείας του. Μεταξύ των Αθηναίων θανατώνονται ο Ηράκλειος, ο Παυλίνος και ο Βενέδημος. Στην Κόρινθο μαρτυρικό θάνατο έχει ο Κυπριανός Παύλος.: Σύγκληση Α΄ Οικουμενικής Συνόδου

Στους διωγμούς θανατώθηκαν πάρα πολλές γυναίκες και η *''Αγία Χάρισσα328'' : Ο Μέγας Αθανάσιος ανέρχεται στο επισκοπικό αξίωμα στην δε Αθήνα ο [[επίσκοπος]] ''Λεωνίδας'' που τον κρέμασαν αφού τον βασάνισαν. Του έφτιαξαν αργότερα βασιλική «Μαρτύριον» στον Ιλισό που ανακαλύφθηκε από τις ανασκαφές. Το ίδιο συμβαίνει στην Κρήτη (Κύριλλος 84 ετών και Θεόδουλος, Σατουρνίνος, Εύπορος, Γελάσιος, Ευνίκιος, Αγαθόπους, Ζωτικός, Κλεομένης, Βασιλείδης και Ευάρεστος) Χίο (Άγιος Ισίδωρος), Κόρινθο (13 μάρτυρες), Θεσσαλονίκη (Ελκιονίς μνήμη 28 Μαΐου)Αλεξάνδρεια.

*''336'250 μ.Χ.''' Υπάρχουν πάνω : Πρώτη από 100 επισκοπές στη Νότια Ιταλία. Πρώτοι Χριστιανοί στην τότε επαρχία τής Παννονίας (Ουγγαρία) και στο Λουξεμβούργο. Εκκλησία ιδρύεται στη Χερσώνα (Σεβαστούπολη), Κριμέα και Ουκρανία. Πρώτοι Χριστιανοί με μία επισκοπή στο Μπαχρέϊν.τις 5 εξορίες του Μεγάλου Αθανασίου

*''339'251 ': Διωγμός των Χριστιανών στην Περσία μέχρι το 379 μ.Χ.''' Κατάσταση πόλης τής Ρώμης κατά προσέγγιση: 30.000 Χριστιανοί, σε 1.000.000 ειδωλολάτρες (3% τού πληθυσμού της) με 46 πρεσβυτέρους 7 διακόνους, 42 νεωκόρους, 52 εξορκιστές, 1500 χήρες και ενδεή πρόσωπα. Οι Χριστιανοί αντέχουν και συνεχίζουν να αυξάνουν.

*''340'252 μ.Χ.''' Καταστροφική επιδημία πανώλης προσβάλλει τον κόσμο τής Μεσογείου, σκοτώνει το 25% τού συνολικού πληθυσμού τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέσα σε 20 έτη: Σύνοδος στη Ρώμη, ενώ πεθαίνει το 50% τού πληθυσμού τής Αλεξάνδρειας. Στην Καρχηδόνα ο επίσκοπος Κυπριανός οργανώνει ιατρική βοήθειαδιακηρύσσει την αθωότητα του Αθανασίου και ζητεί επιστροφή στην επισκοπική δικαιοδοσία του.

*''345'235 μ.Χ.''' 8ος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Βαλεριανού. (253-260 μ: Διωγμός στην Ανατολική Συρία.ΧΘάνατος Αγίου Νικολάου.)

Δριμύτερος διωγμός από τον προηγούμενο τού Δεκίου*''359'': Δίδυμη Σύνοδος σε Αριμίνο-Σελεύκεια, με καταδίκη του Αρειανισμού. Κράτησε από το 257 ως το 259 μ.Χ.. Θανάτωσε πολύ κόσμο, μεταξύ τών οποίων και τον ΚυπριανόΟ Αυτοκράτορας με χρήση βίας, επίσκοπο Καρχηδόναςαρνείται να υπογράψει τις αποφάσεις.

*''361'260 μ.Χ.''' Οι Χριστιανοί : Ο Ιουλιανός ο αποστάτης κάνει μια τελευταία απόπειρα αναβίωσης τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ανέρχονται πλέον σε 40% και αυξάνονται ταχύταταειδωλολατρικής θρησκείας στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

*''367'270 μ.Χ.''' Κτίζονται οι πρώτες Βασιλικές (τετράγωνοι Χριστιανικοί ναοί): Ο Μέγας Αθανάσιος συντάσσει κανόνα της Καινής Διαθήκης.

Και νέος μεγάλος Ρωμαϊκός αυτοκρατορικός διωγμός επί Αυρηλιανού*''373'': Θάνατος Μεγάλου Αθανασίου. (270-275 μ.Χ.)

*''378'287 μ.Χ.': Ο Ιερώνυμος γράφει: «'' Μαζικές προσχωρήσεις στη Χριστιανική πίστη στην ΑρμενίαΑπό Ινδίας μέχρι Βρετανίας, επί Γρηγορίου όλα τα έθνη αντηχούν τον θάνατον και την ανάστασιν τού ΦωτιστούΧριστού''» (Isaiam Cliv, Epistol. Ο Χριστιανισμός διακυρήσσεται εκεί επίσημη κρατική θρησκεία. Η Αρμενία θα αποτελέσει το πρωτο κράτος, που θα θέσει ως επίσημη θρησκεία του τον ΧριστιανισμόXIII Ad Paulinum).

*''379'295 μ.Χ.''' Ο Δαυϊδ Βάρσα ευαγγελίζεται στην Ινδία.: Θάνατος Μεγάλου Βασιλείου

*''380''300 μ.Χ. Η διάδοση του χριστιανισμού κατά προσέγγιση: 4,4% Χριστιανοί και 35% ευαγγελισμένος. Οι Γραφές μεταφράσθηκαν σε 10 γλώσσες. Οι περιοχές τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας με την ισχυρότερη Χριστιανική ανάπτυξη, είναι: Συρία, Μικρά Ασία, Αίγυπτος, Β. Αφρική, Ρώμη και Λυών, με τη μεγαλύτερη αριθμητική δύναμη Ο Χριστιανισμός γίνεται επίσημη θρησκεία στην Ανατολή. Δεν υπάρχει περιοχή τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας που να μην έχει ακούσει για τον Χριστό. Στην Ιταλία οι επισκοπές είναι πάνω από 200Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.'''

*''385'303 μ.Χ.''' Τελευταίος μεγάλος αυτοκρατορικός Ρωμαϊκός διωγμός, επί Διοκλητιανού, με την παρακίνηση τού καίσσαρα Γαλέριου. Διατάχθηκε καταστροφή όλων τών Εκκλησιαστικών κτιρίων και Γραφών. Περίπου 500.000 Χριστιανοί εξετελέσθηκαν σε 9 χρόνια συστηματικών σφαγών. (284-305 μ.Χ: Θάνατος Γρηγορίου Νύσσης.)

Ο μεγαλύτερος και σφοδρότερος από όλους τους άλλους διωγμούς, που επεκτάθηκε σε όλη την έκταση τής αυτοκρατορίας. Επί 9 χρόνια τα όργανα τού αυτοκράτορα κυνηγούσαν τους Χριστιανούς ακόμα και σε δάση και σπηλιές. Στη Μ. Ασία υπολογίζεται ότι θανατώθηκαν 15.000 Χριστιανοί, στην Αίγυπτο 140.000 άνθρωποι έχασαν ===Ιστορική περίοδος μέχρι τη ζωή τους. Όμως οι Χριστιανοί άντεξαν και πάλι. Ο Διοκλητιανός αλλά και ο ίδιος ο Γαλέριος, διαπίστωσαν ότι δεν μπορούν να νικήσουν τον Χριστιανισμό, και έτσι το 311 μ.Χ. παραχώρησε ο ίδιος ανεξιθρησκεία.Σύνοδο της Χαλκηδόνας===

Επί Διοκλητιανού το 303 θανατώνεται και ο [[Άγιος Δημήτριος]], στην Παλαιστίνη ο [[Άγιος Γεώργιος]], στην Αίγυπτο η [[Αγία Αικατερίνη]]. Επί Γαλέριου έγινε μεγάλη σφαγή Χριστιανών στην Κόρινθο όπου και αναγνώστηκαν τα εξής ονόματα (Μύρων, Βικτωρίνος, Βίκτωρ, Νικηφόρος, Κλαυδιανός, Σαραπίων, Παπίας, Κοδράτος, Κορίνθιοι) και γύρω από την Κόρινθο (Κυπριανός, Διονύσιος, Άνεκτος, Παύλος, Κρίσκης, Λεωνίδας, Ειρήνη, Αδριανός). Στην Νίκαια μαρτυρούν οι εκ Θεσσαλονίκης Αγάπη, Χιονία και Ειρήνη. Στην Θεσσαλονίκη Ματρώνα, Αλέξανδρος, Ανυσία, Αγαθόπους διάκονος, Θεόδουλος αναγνώστης, Φλωρέντιος, Ταυρίων. Στην Κέρκυρα κάηκαν ζωντανοί οι μάρτυρες Ζήνων, Ευσέβιος, Νέων και Βιτάλιος*''386'': Κοίμηση Κυρίλλου Ιεροσολύμων.

*''391'310 μ.Χ.''' περίπου. Η Γαλατία είναι ακόμα κατά 70% ειδωλολατρική: Κοίμηση Γρηγορίου Νύσσης.

* ''397'313 μ.Χ.''' Ο [[Μέγας Κωνσταντίνος]] : Σύνοδος της Καρθαγέννης, εκδίδει Διάταγμα Ανοχής, που νομιμοποιεί τον Χριστιανισμό σε όλη την αυτοκρατορίαΒιβλικό κανόνα.

*''398'319 μ.Χ.''' Οι ειδωλολατρικές θυσίες απαγορεύονται σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία: Ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος γίνεται επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως.

===Ιστορικό χρονολόγιο μέχρι τη σύνοδο της Χαλκηδόνας===*''399''330 μ.Χ. Η διάδοση του χριστιανισμού κατά προσέγγιση: Ο Αναστάσιος Ρώμης σε υπερτοπική σύνοδο στη Ρώμη, 10 γενιές μετά τον Χριστό είναι: 12% τού παγκοσμίου πληθυσμού Χριστιανοίκαταδικάζει Ωριγενιστικές απόψεις περί Θεού, κτίσης και ο κόσμος έχει ευαγγελισθεί 36%. Οι Γραφές είναι μεταφρασμένες σε 10 γλώσσεςψυχής. Μεταφορά τής πρωτεύουσας τής αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη.'''

*''405'339 μ.Χ.': Μετάφραση της βίβλου στα Λατινικά ('' Διωγμός τών Χριστιανών στην Περσία μέχρι το 379 μ.ΧVulgate'').

Διακεκομένος και έντονος διωγμός υπό τών Σασανιδών ηγεμόνων μέχρι το 640 μ.Χ. όταν κατακτήθηκε από το Ισλάμ*''407'': Θάνατος του ιερού Χρυσοστόμου στην εξορία.

*''409'340 μ.Χ.''' περίπου. Οι επισκοπές γίνονται 100 : Αρειανοί Βησιγότθοι εισβάλλουν στην ΑίγυπτοΙβηρική χερσόνησο.

*''410'345 μ.Χ.''' Διωγμός στην Ανατολική Συρία: Πτώσις τής Ρώμης στον Αλάριχο και τους Βησιγότθους.

*''412'350 μ.Χ. περίπου.''' Με τη διάσπαση τού βασιλείου τής Μερόης κατά τα επόμενα 100 χρόνια, τα 3 διάδοχα κράτη της καθίστανται επισήμως Χριστιανικά. Οι πρώτοι Χριστιανοί (μοναχοί από την Κρήτη) εγκαθίστανται στην Ιρλανδία: Ο Κύριλλος Αλεξανδρείας διαδέχεται στο επισκοπικό αξίωμα τον Θεόφιλο.

*''418'361 μ.Χ.''' Ο Ιουλιανός : Καταδικάζεται ο αποστάτης κάνει μια τελευταία απόπειρα αναβίωσης τής ειδωλολατρικής θρησκείας στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.Πελαγιανισμός

*'''378 μ.Χ.'424'' : Ο Ιερώνυμος γράφει: «''Από Ινδίας μέχρι Βρετανίας, όλα τα έθνη αντηχούν τον θάνατον και την ανάστασιν τού Χριστού''» (Isaiam Cliv, Epistol. XIII Ad Paulinum). Υπολογίζει από τα στοιχεία που έχει, ότι 1.900.000 Χριστιανοί έχουν μαρτυρήσει από το 30 μ.ΧΝεστόριος επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως.

*''431'380 μ.Χ.''' Πόλις τής Αντιοχείας: Σε πληθυσμό 500.000 το 50% είναι Χριστιανοί, και αυξάνουν ταχέως. Ο αυτοκράτωρ τής Ανατολής Θεοδόσιος, καθιστά τον Χριστιανισμό θρησκεία τού κράτους και διατάσσει όλοι οι υπήκοοι τής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας να γίνουν Χριστιανοί. («Παγκόσμια Χριστιανική Εγκυκλοπαίδεια», Τόμος Β΄, Δημοσίευση «αδελφότητα τής Ορθόδοξης Εξωτερικής Ιεραποστολής». Θεσσαλονίκη 1990). (Για την ίδια εποχή, έχουμε διαφορετική μαρτυρία από τον Στυλιανό Παπαδόπουλο, στο δίτομο βιβλίο για τον Ιωάννη το Χρυσόστομο, πως οι χριστιανοί της Αντιόχειας, ήταν περίπου 100.000 από τους 500.000 κατοίκους).Γ΄ Οικουμενική Σύνοδος

*''435'395 μ.Χ.''' Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία διαιρείται οριστικά. Η Δυτική κυβερνάται από τη Ρώμη (που λεηλατήθηκε το 410, το 455 και το 476), ενώ η Ανατολική από την Κωνσταντινούπολη: Θάνατος Ιωάννη Κασσιανού.

Μερικά εκατομμύρια Χριστιανοί είναι γνωστό ότι ετάφησαν σε κατακόμβες κοντά στη Ρώμη, επί 3 αιώνες πριν από τη χρονολογία αυτή. Οι τάφοι τών Χριστιανών που κρύβουν οι κατακόμβες τής Ρώμης, υπολογίζονται από 2 ως 7 εκατομμύρια, και έχουν βρεθεί πρισσότερες από 4000 επιγραφές που ανήκουν στην περίοδο από τον Τιβέριο ως τον Κωνσταντίνο. (Εγκυκλοπαίδεια τού Χάλεϋ σελ. 1061)*''438'': Εκδίδεται ο Θεοδωσιανός Κώδικας.

*''449'409 μ.Χ.''' Αρειανοί Βησιγότθοι εισβάλλουν στην Ιβηρική χερσόνησο.: ;Eναρξη της Ληστρικής Συνόδου της Εφέσου, υπό τον Διόσκορο Αλεξανδρείας

*''451'410 μ.Χ.': '' Πτώσις τής Ρώμης στον Αλάριχο και τους ΒησιγότθουςΔ΄ οικουμενική Σύνοδος'', καταδίκη Μονοφυσιτισμού (Ευτυχιανισμού).

'''450 μ.χ.''' Το ποσοστό διάδοσης του Χριστιανισμού προσεγγίζει το 60<div style="font-size:85% στην Ανατολικά Βυζαντινή Αυτοκρατορία και το 30% στη Δυτική. Ο χριστιανισμός έχει κηρυχθεί σε όλη την Ευρώπη, ενώ έχει φτάσει μέχρι την κεντρική Αφρική και μέχρι την άπω ανατολή.; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>