Άνοιγμα κυρίως μενού

OrthodoxWiki β

Αλλαγές

Ιγνάτιος ο Θεοφόρος

21.174 bytes προστέθηκαν, 18:47, 20 Δεκεμβρίου 2019
+pt
{{Άγιος| Όνομα = Ιγνάτιος Αντιοχείας| Εικόνα = [[Image:Ignatius.jpg|180px]]| Όνομα Εικόνας = Ο άγιος Ιγνάτιος ο θεοφόρος| ΗμερομηνίαΓέννησης = άγνωστο| ΗμερομηνίαΚοίμησης = πιθ. 113 μ.Χ. (107-118)| ΗμερομηνίαΕορτής = [[Πρότυπο:20 Δεκέμβριος|20 Δεκεμβρίου]]| Ημερομηνίες = 70 Επίσκοπος Αντιοχείας<br>113 Σύλληψη από Ρωμαίους| Τίτλος = [[Αποστολικοί Πατέρες|Αποστολικός Πατέρας]], [[Επίσκοπος]]}}Ο '''Άγιος Ιγνάτιος ο Θεοφόρος''' είναι ο δεύτερος κατά σειρά επίσκοπος ή '''Ιγνάτιος Αντιοχείας''' (;-περ. 113), διάδοχος του Ευοδίουαποτελεί μία από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές προσωπικότητες, που η επισκοπεία του άρχισε το 70 μ.Χ. Άκμασε κατά τα έδρασε στα τέλη του πρώτου αιώνα, με αρχές του δευτέρου<ref>Ευσεβίου Εκκλαιώνα. ΙστΑποκαλείται [[Αποστολικοί Πατέρες|Αποστολικός πατήρ]] της εκκλησίας και διετέλεσε δεύτερος [[επίσκοπος]] Αντιοχείας. 3. 22 κ.ά.</ref>. Σύμφωνα με μεταγενέστερες πηγές ο Ιγνάτιος διετέλεσε μαθητής Η επιστολογραφία του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννουαποτελεί σπουδαίο ιστορικό εύρημα για το χριστιανισμό, που αν και απο πολλούς αμφισβητείταικαθώς μας διασώζει τον ιστορικό τρόπο μετάβασης της αδιάκοπης αποστολικής διαδοχής από τους [[Απόστολοι|αποστόλους]] στους [[Επίσκοπος|επισκόπους]], σήμερα θεωρείται βέβαιο<ref>Ιερωνύμου Χρονικ. έ. 2116 ενώ διασώζουν και μαρτύριον κολβερτσημαντικά ιστορικά στοιχεία των πρώτων χριστιανικών κοινοτήτων. 1, 1</ref>. Το περιβάλλον που γεννήθηκε και μορφώθηκε, ήταν Ελληνικό, όπως μαρτυρεί το αναπτυγμένο γλωσσικό αισθητήριο των επιστολών Τελικώς παρέδωσε τη ζωή τουμαρτυρικώς στη Ρώμη επί Αυτοκράτορος Τραϊανού.
Στις επιστολές ==Ο βίος του αυτοαποκαλείται "Ιγνάτιος ο και Θεοφόρος". Και κατά το μαρτύριό του ονομάζεται έτσι, ως "τον Χριστόν έχων εν στέρνοις", επειδή ήταν αφοσιωμένος σ' Αυτόν. Αλλά κατά τον Συμεώνα τον μεταφραστή, συγγραφέα του 10ου αιώνα και άλλους μεταγενέστερους, ονομάσθηκε έτσι γιατί αυτός ήταν πιθανώς το παιδί που ο Ιησούς κράτησε και έστησε μπροστά στους αποστόλους: "Και προσκαλεσάμενος ο Ιησούς παιδίον έστησεν αυτό εν μέσω αυτών και είπεν: αμήν λέγω υμίν, εάν μη στραφήτε και γένησθε ως τα παιδία, ου μη εισέλθητε εις την βασιλείαν των ουρανών"<ref>Ματθαίος 18/ιη: 2,3</ref>.==
Κατά τον διωγμό Η ζωή του Τραϊανού (98-117 μ.Χ.), μεταφέρθηκε από στρατιωτική συνοδεία από την Αντιόχεια στη Ρώμη (Αγίου Ιγνατίου είναι άγνωστη προς Ρωμεμάς. 5: 1: "Δεδεμένος δέκα λεοπάρδοις, ό εστι στρατιωτικόν σώμα". Ονομάζει τους στρατιώτες που τον συνόδευαν "λεοπάρδους"Παρά τη μακρά δράση του, για τη σκληρότητά τους). Εκεί μαρτύρησε ριγμένος στα θηρία. Αυτό στο προσκήνιο της ιστορίας εμφανίζεται μόλις μερικές εβδομάδες πριν το μαρτυρούν ο Ειρηναίοςμαρτυρικό του θάνατο<ref>(Έλεγχος 5Π. Χρήστου, Πατρολογία Β΄, 28σελ. 408</ref>. Έτσι για το βίο του γνωρίζουμε μόνο ότι διασώζεται στις επιστολές του, ο Ωριγένηςοδηγούμενος προς τη Ρώμη, λίγο πριν το θάνατό του<ref>ΟμΣτ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 6 εις Λουκάν177</ref>. Που και πότε γεννήθηκε δεν είναι γνωστό. Το περιβάλλον που μορφώθηκε πρέπει να ήταν ελληνικό, και ο Ευσέβιοςόπως μαρτυρούν οι επιστολές του<ref>ΕκκλΣτ. ΙστΠαπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 3, 36177</ref>, αν και υπετέθη πως ίσως είχε λατινογενή προέλευση, καθώς το όνομα Ιγνάτιος προέρχεται από τη λατινική λέξη ''Ignis'' που αποδίδεται στα ελληνικά ως πυρ (φωτιά). O χρονογράφος Ιωάννης ΜαλάλαςΤο όνομα αυτό, κατά τον 6ο αιώνασυνάμα με αρκετές λατινικές εκφράσεις που υπάρχουν στις επιστολές του, ανέφερε ότι ο Ιγνάτιος μαρτύρησε στην Αντιόχειαοδήγησε μερικούς ερευνητές να υποθέσουν λατινική καταγωγή, αλλά κάτι τέτοιο δε δύναται να εξακριβωθεί, καθώς αφενός οι λατινικές λέξεις υπάγονται στη στρατιωτική ορολογία, την οποία έμαθε από την παραμονή του ως αιχμάλωτος, αφετέρου το όνομα είναι πιθανό να το απέκτησε την εποχή που σήμερα όμως θεωρείται τελείως αβάσιμοέλαβε Ρωμαϊκή υπηκοότητα<ref>ΧρονικογρΠ. 11Χρήστου, Migne ΕΠατρολογία Β΄, σελ. Π. 97, 417408</ref>. Σύμφωνα με το (μεταγενέστερο) μαρτυρολόγιό του, δηλαδή το "Μαρτυρολόγιο του Ιγνατίου", (7: 1), ο Ιγνάτιος μαρτύρησε την 20ή Δεκεμβρίου του 107. Γι' αυτό και η Εκκλησία μας τελεί τη μνήμη του σε αυτή την ημερομηνία, ενώ η Λατινική την 1η Φεβρουαρίου.
Ο Ιγνάτιος αυτοαποκλήθηκε θεοφόρος<ref>Ιγνατίου, Προς Εφεσίους ΒΕΠΕΣ 2, σελ. 264</ref>. Ο λόγος της ονομασίας αυτής παραμένει μέχρι σήμερα ανεξακρίβωτος. Η παράδοση διέσωσε δύο πιθανές εκδοχές για το όνομα αυτό, που όμως από την ιστορική πραγματικότητα απορρίπτονται<ref>Π. Χρήστου, Πατρολογία Β΄, σελ. 40</ref>. Κατά την πρώτη, μετά το θάνατό του βρέθηκε στο στήθος του γραμμένο το όνομα του Χριστού, κατά τη δεύτερη πως ήταν το παιδί που αγκάλιασε ο Ιησούς παρουσιάζοντάς το ενώπιον των μαθητών ως παράδειγμα αθωότητος<ref>Συμεών Μεταφραστού, Μαρτύριον Ιγνατίου 1</ref>. Με βάση τη δεύτερη αιτιολογία μάλιστα έγινε προσπάθεια να οριοθετηθεί η περίοδος που γεννήθηκε. Το πιθανότερο αίτιο αυτής της ονομασίας είναι ο εκκλησιαστικός βίος που διήγαγε, καθώς ο ίδιος μέσω των επιστολών του αναφέρει ως θεοφόρους, αγιοφόρους, χριστοφόρους όλους τους χριστιανούς<ref>Ν. Νικολαΐδης, Αποστολικοί πατέρες, σελ. 175</ref>.
== Πώς Ο Ιγνάτιος δε φαίνεται να είχε λάβει συστηματική μόρφωση, αλλά διακρίνεται μία αυτοδιδακτική ικανότητα η οποία είχε καλλιεργηθεί με τη συναναστροφή με πεπαιδευμένους ανθρώπους, όπως διακρίνεται στις επιστολές του<ref>Χ. Κρικώνης, Αποστολικοί Πατέρες Α΄, σελ. 113</ref>. Άλλωστε η Αντιόχεια στην εποχή του ήταν ένα πολιτιστικό χωνευτήρι, στο οποίο είχε τη δυνατότητα να γνωρίσει τα φιλοσοφικά και θρησκευτικά ρεύματα της εποχής του<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 177</ref>. Η γνωριμία του με τους αποστόλους θεωρείται βεβαία<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 177</ref>. Κατά τον [[Ιωάννης ο Χρυσόστομος|ιερό Χρυσόστομο]] είχε συναναστραφεί τους αποστόλους<ref>Εις Ιγνάτιον 1</ref>, ενώ ο [[Ευσέβιος Καισαρείας|Ευσέβιος]] τον θέλει ακροατή του [[Ιωάννης ο θεολόγος|Ευαγγελιστή Ιωάννη]]<ref>Ευσέβιος, Χρονικόν εις έτος 2122</ref>. Σύμφωνα με τον [[Ωριγένης|Ωριγένη]] επίσης υπήρξε ο δεύτερος επίσκοπος Αντιοχείας, μετά τον [[Απόστολος Πέτρος|Απόστολο Πέτρο]]<ref>Ωριγένους, Ομιλία 6 εις Λουκάν PG 13, 1818, 15</ref>, ενώ κατά τον Ευσέβιο, που είναι και ορθός, ήταν διάδοχος του Ευόδου και προκάτοχος του Ήρωνος<ref>Ευσεβίου Εκκλ. Ιστορία, 3, 22</ref>. Κατά τον Ευσέβιο μάλιστα η επισκοπεία του τοποθετείται μεταξύ του πρώτου έτους του Βεσπασιανού και του δέκατου του Τραϊανού, δηλαδή μεταξύ 70 και 107. Το κύρος του και η φήμη του φαίνεται πως επεκτεινόταν πέρα από τα όρια της επισκοπής του<ref>Χ. Κρικώνης, Αποστολικοί Πατέρες Α΄, σελ. 113</ref> και γιατί γράφθηκαν οι Επιστολές ο σεβασμός που επιδεικνυόταν προς το πρόσωπό του αγίου Ιγνατίου ==είναι κάτι που μας επιβάλλει να τον θεωρήσουμε επίσκοπο οικουμενικού κύρους<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 177</ref>.
Από τον άγιο ΙγνάτιοΤελικά συνελήφθη από τος ρωμαϊκές αρχές μεταξύ 107 και 118 και καταδικάστηκε σε θάνατο<ref>Π. Χρήστου, διασώζονται 7 Γνήσιες Συνοπτικές ΕπιστολέςΠατρολογία Β΄, αλλά υπάρχουν οι ίδιες αυτές επιστολές και σε μια πιο μακροσκελή ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΗΜΕΝΗ μορφήσελ. 409</ref>. Η σύλληψη συνέβη πιθανώς κατά διάρκεια του διωγμού του 112-113 στη Μικρά Ασία, κάτι που πλαστογραφήθηκε κατά συμφωνεί και το 2ο ήμισυ του 4ου αιώνααντιοχειανό μαρτυρολόγιο<ref>Π. Χρήστου, Πατρολογία Β΄, σελ. 410</ref>. Η δίκη συνέβη στην Αντιόχεια και η καταδίκη αφορούσε θανάτωση δια θηρίων. Η απόφαση μεταφοράς στη Ρώμη εικάζεται πως στόχο είχε τη θυσία ενός γνωστού χριστιανού ηγέτη στο κοινό της Ρώμης, από συνάμα με τον Νεοαρειανό Ιουλιανόπαραδειγματισμό προς νουθεσία των λαών της Μικράς Ασίας και της Ελλάδας, οι οποίοι εμφανίζονταν προθυμότεροι για τη μεταστροφή τους στο χριστιανισμό. Ο Ιγνάτιος μέχρι να φτάσει στη Ρώμη, ο οποίος είναι υπεύθυνος και πορεύθηκε για την πλαστογράφηση πολλών άλλων πρωτοχριστιανικών κειμένωναρκετό καιρό, συνοδεία στρατιωτών που αποκαλούντο "λεοπάρδοι" (πιθανώς ανήκουσα σε λεγεώνα φέρων τέτοιο όνομα<ref>Π. Χρήστου, Πατρολογία Β΄, σελ. 411</ref>), αλλά οι οποίοι και για κάποιες άλλεςτου φέρονταν βάναυσα. Κατά την πορεία του, επί πλέονσε ενδιάμεσους σταθμούς, νόθες απεσταλμένοι εκκλησιών παρίσταντο στον Ιγνάτιο και λάμβαναν τις επιστολές του Ιγνατίου που κυκλοφόρησαν , για να δεχτούν συμβουλές. Τελικώς μαρτύρησε στις 20 Δεκεμβρίου στη Ρώμη. Τα οστά του μεταφέρθηκαν από τότε στο όνομα του αγίου Ιγνατίουτη Ρώμη στην Αντιόχεια, αλλά επανήλθαν και πάλι στη Ρώμη.
Οι συνθήκες υπό τις οποίες γράφτηκαν οι Γνήσιες επιστολές ===Η συνεισφορά του αγίου, όπως εξάγεται από τα ίδια τα λεγόμενά τους, αλλά και από τον ιστορικό Ευσέβιο, είναι οι εξής:===
Αφού συνελήφθη στην Αντιόχεια Ο Ιγνάτιος θεωρείται ως ο πρώτος μεγάλος θεολόγος μετά τους Αποστόλους. Χάρη σε αυτόν θα λέγαμε πως η εκκλησία προχωρά στη θεμελίωσή της, όχι πλέον περιστασιακά και πρακτικά, αλλά θεολογικά (αν και όχι συστηματικά)<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 174</ref>. Ο Ιγνάτιοςμέσα από την αμεσότητα και τη βεβαιότητα των λόγων του βοηθά την εκκλησία, μεταφέρθηκε στη Σμύρνη, όπου συναντήθηκε που σε πολλές περιπτώσεις ερωτοτροπούσε με τον επίσκοπο Σμύρνης Πολύκαρπο ηθικισμό και αντιπροσώπους διαφόρων Χριστιανικών κοινοτήτωντην αρετολογία, να ξεπεράσει αυτήν την προοπτική. Ταυτόχρονα η μάχη που ήρθαν εκεί γι' αυτόνέδωσε ενάντια στις προσμίξεις και τις αλλοιώσεις του αποστολικού μηνύματος από τον ιουδαϊσμό και το [[Δοκητισμός|Δοκητισμό]], χρησιμοποιώντας μάλιστα τη γλώσσα τους<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. Μεταξύ αυτών174</ref>, βοήθησε την Εκκλησία να υπερνικήσει και να ξεπεράσει το κλίμα μέσα στο οποίο ανέπνεε, δημιουργώντας μία εκκλησιαστική θεολογία σαφώς διαχωρισμένη από τις Εκκλησίες μήτρες της Εφέσου, της Μαγνησίας και των Τράλλεωναίρεσης.
Φεύγοντας Η θεολογία του αποτελεί συνέχεια της αποστολικής διδαχής<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 174</ref> και συνίσταται από τρεις βασικούς πυλώνες, οι οποίοι αντιμετωπίζουν τα προβλήματα των εκκλησιών της εποχής. Τη θεολογία του Επισκόπου, της ενότητος της εκκλησίας και της ευχαριστίας. Η θεολογία του μάλιστα θα αποτελέσει πρότυπο στη συνέχεια της εκκλησιαστικής πραγματικότητος, αφού αφενός εξαρτάται από το φωτισμό και τη Σμύρνηκαθοδήγηση που παρέχει ο Θεός, έδωσε στους απεσταλμένους αυτών αφετέρου επισημαίνει διαρκώς την αποκαλυπτική παρουσία του Θεού στην κτίση<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 176</ref>. Τελικά το έργο του κρίνεται ως ένα πολύ τολμηρό και σπουδαίο βήμα στην πορεία του εκκλησιαστικού βίου, αφού παρέχει τη σαφή ιεραρχική οργάνωση της εκκλησίας, τη θεολογία της ενότητος, η οποία μειώνει την ένταση της ταχείας έλευσης του Κυρίου και ποιεί την Αγία Γραφή κύρια πηγή των Εκκλησιών, επιστολές για τις κοινότητές τουςεκκλησιαστικών συγγραφέων, τις οποίες αντιπροσώπευανδίνοντας ιδιαίτερη βάση στη χριστολογία.
Από τη Σμύρνη ο Ιγνάτιος μεταφέρθηκε στην Τρωάδα, όπου τον πληροφόρησε κάποιος απεσταλμένος από την Εκκλησία της Αντίοχείας, ότι εκεί έληξε ο διωγμός. Έτσι, από την Τρωάδα έστειλε ο Ιγνάτιος τρεις ακόμα επιστολές, προς τους Χριστιανούς της Φιλαδελφείας και της Σμύρνης, αλλά και προσωπικά προς τον Επίσκοπο Σμύρνης Πολύκαρπο, ευχαριστώντας και νουθετώντας.== Η επιστολογραφία του Αγίου Ιγνατίου ==
Τέλος, από την Τρωάδα οδηγήθηκε στη Νεάπολη της Μακεδονίας, και διασχίζοντας πεζός τη Μακεδονία και Ιλλυρία, μεταφέρθηκε από το Δυρράχιο πιθανότατα, δια θαλάσσης, στο Βρινδήσιο, και από εκεί πεζός ως τη Ρώμη, όπου και Μαρτύρησε.===Εισαγωγή===
Οι επιστολές που φέρουν το όνομα του Αγίου Ιγνατίου δε συμφωνούν μεταξύ τους ούτε κατά τον αριθμό, ούτε κατά το κείμενο<ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία Β΄, σελ. 414</ref>. Έτσι λοιπόνδιασώθηκαν τέσσερις παραλλαγές:*''Η εκτενής'', η οποία περιλαμβάνει 13 επιστολές και διασώζονται στον κώδικα ''Monac. 394'' του 11ου αιώνος, στα ελληνικά και τον κώδικα 54 του Μετοχίου του Παναγίου Τάφου, στα λατινικά σε αρχαία μετάφραση*''Η μικτή'', η οποία περιέχει και αυτή 13, έξι εξ αυτών όπως στις εκτενείς<ref>Μαρίας προς Ιγνάτιον, Ιγνατίου Προς Μαρίαν, Προς Ταρσείς, Προς Φιλληπησίους, Προς Αντιοχείς, Προς Ήρωνα</ref> και των υπολοίπων επτά σε συντομότερο κείμενο. Διασώζεται στα Ελληνικά στον κώδικα ''Mediceus Laur. 57, ο Ιγνάτιος έγραψε 7 ΓΝΗΣΙΕΣ '' του 11ου αιώνος. Ο κώδικας βρίσκεται σε κακή κατάσταση με αποτέλεσμα να εκλείπουν μερικά σημεία από την ''"Προς Ταρσείς"'' και ολόκληρες οι Προς Αντιοχείς, Φιλιππησίους, Ρωμαίους και Ήρωνα. Υπάρχουν επίσης και λατινική μαι αρμενική μετάφραση*''Η βραχεία'', η οποία διασώζει μόλις τρεις επιστολές*''Η λατινική'', τις εξής:η οποία περιλαμβάνει τέσσερις ακόμα επιστολές, επιπρόσθετα στις 12 της μικτής.
'''1Η εκτύπωση των επιστολών το 1489 και το 1555, προκάλεσαν διχασμό των κριτικών, σχετικά με τη γνησιότητα των επιστολών. Η ένταση αυτή υπήρξε κυρίως μεταξύ των Ρωμαιοκαθολικών και των προτεσταντών καθότι η σπουδαιότητα της αξιοπιστίας των επιστολών ήταν πολύ σημαντική. Στις επιστολές αυτές διακυβευόταν η αρχαιότητα του θεσμού τους επισκόπου. Οι καθηγητές Zahn, Funk, Lightfoot και Harnack κατά τα τέλη του 19ου αιώνος κατοχύρωσαν τελικά τη γνησιότητα των επτά σύντομων επιστολών της μικτής παραλλαγής<ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία Β΄, σελ. 415</ref>. Προς Εφεσίους'''
'''2. Προς Μαγνησιείς'''===Οι γνήσιες επιστολές του Ιγνατίου===
'''3Οι επιστολές που συνέγραψε ο Ιγνάτιος, συντάχθηκαν λίγο πριν το τέλος της ζωής του και ήταν αυτές που χάρισαν την εξαιρετική τιμή που λαμβάνει μέσα στην εκκλησιαστική παράδοση και τη συνείδηση των χριστιανών. Χαρακτηρίζονται ως φιλολογικά και θεολογικά μνημεία, κάτι που μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως ο ίδιος ήταν ικανός συγγραφέας και πως είχε εμπειρία πάνω στο αντικείμενο<ref>Στ. Παπαδόπουλος Α΄, Πατρολογία, σελ. 178</ref>. Προς Τραλλιανούς'''
'''4Οι επιστολές αυτές εκφράζουν το πολυσχιδές πνεύμα του Ιγνατίου, την πρωτοτυπία της σκέψης του και της έκφρασής του<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 178</ref>. Ο λόγος του είναι άλλοτε λυρικός, άλλοτε δραματικός, αλλού αρμονικός, παρουσιάζοντας σε μερικά σημεία ελαττώματα και ασυνέχειες. Το ύφος του θεωρείται διαυγές, που κατά περιπτώσεις μετατρέπεται σε σκοτεινό, ένεκα των Συριακών καταβολών του και του αυθορμητισμού που τον διέπει<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 178</ref>. Χρησιμοποιεί ρητορικά σχήματα και κυρίως τη δεύτερη ασιανική σοφιστική, αλλά και το στωικισμό. Οι τεχνικές αυτές γίνονται οχήματα, για να εκφράσει τις νουθεσίες του προς τις εκκλησίες, με αγάπη και τρυφερότητα<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Α΄, σελ. 179</ref>, με ταπεινοφροσύνη, σταθερή και αμετακίνητη πίστη στο Χριστό. Προς Ρωμαίους'''
Ο Ιγνάτιος συνέταξε 7 γνήσιες επιστολές, οι οποίες ήταν οι: ''[[Προς Εφεσίους Επιστολή του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου|Προς Εφεσίους]]'', ''[[Προς Μαγνησιείς Επιστολή του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου|Προς Μαγνησιείς]]'', ''[[Προς Τραλλιανούς Επιστολή Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου|Προς Τραλλιανούς]]'', ''[[Προς Ρωμαίους Επιστολή Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου|Προς Ρωμαίους]]'', ''[[Προς Φιλαδελφείς Επιστολή του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου|Προς Φιλαδελφείς]]'5. ', ''[[Προς Σμυρναίους Επιστολή του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου|Προς ΦιλαδελφιείςΣμυρναίους]]'', ''[[Προς Πολύκαρπον Επιστολή του Αγίου Ιγνατίου του Θεοφόρου|Προς Πολύκαρπον]]''. Κύρια ζητήματα που πραγματεύεται είναι η ενότητα των πιστών και κατ επέκτασιν της εκκλησίας, ο θεσμός του επισκόπου, οι αιρετικές διδασκαλίες και ο ενάρετος βίος των πιστών.
'''6Σε ότι αφορά τη γνησιότητα των επιστολών του Ιγνατίου, όπως ήδη αναφέρθηκε, κατά τα τέλη του 19ου αιώνα οι θεολόγοι Zahn, Funk, Lightfoot και Harnack ακολουθώντας τον Pearson αποφάνθηκαν τελικώς πως οι επτά αυτές επιστολές που βρίσκονται στη μικτή παραλλαγή είναι γνήσιες. Παρόλα αυτά μερικοί ερευνητές όπως οι Βολταίρος, ο Ρενάν, ο Weijenborg είχαν διατυπώσει αντίθετες απόψεις. Οι απόψεις αυτές όμως φαίνονται μεμονωμένες, ενώ παραβλέπουν και μερικά σοβαρά ιστορικά στοιχεία<ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία Β΄, σελ. 415-416</ref>. Προς Σμυρναίους'''
'''7Για να μπορέσουν να εντοπίσουν ποιες ήταν γνήσιες και αν τελικώς υπήρξαν τέτοιες, οι εν λόγω θεολόγοι συγκέντρωσαν αρχεία της [[Πατρολογία|πατερικής γραμματολογίας]] όπως του [[Ειρηναίος Λυών|Ειρηναίου]], του [[Ωριγένης|Ωριγένη]], του Ευσεβίου, του [[Θεοδώρητος Κύρου|Θεοδώρητου Κύρου]], του [[Κύριλλος Αλεξανδρείας|Κυρίλλου Αλεξανδρείας]] κ.α. και τα συνέκριναν με τους κώδικες. Από την έρευνα αποκαλύφθηκε πως οι συνοπτικές επιστολές της μικτής παραλλαγής είχαν αποτελέσει την αρχική συλλογή<ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία Β΄, σελ. 416</ref>. Προς Πολύκαρπον'''
===Οι νόθες επιστολές===
Οι 6 από Από τις 7 Γνήσιες αυτές νόθες επιστολές του Ιγνατίου, έχουν όλες οι τέσσερις, της λατινικής παραλλαγής δεν παρουσιάζουν κάποιο ενδιαφέρον. Αντιθέτως όμως με τις έξι της μικτής παραλλαγής. Όλοι σχεδόν σήμερα οι ερευνητές συμφωνούν πως ο πλαστογράφος διαχειρίζεται τον ίδιο σκοπό εξελιγμένο [[Μοναρχιανισμός|μοναρχιανισμό]] και τις ίδιες κεντρικές ιδέες[[Γνωστικισμός|γνωστικισμό]], ενώ είχε επιρροές από το δοκητισμό και τον Ιουδαϊσμό<ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία Β΄, που είναι:σελ. 430</ref>.
'''αΟ συγγραφέας ανήκει στην εποχή του δ΄ αιώνος, ενώ μερικοί ερευνητές θεωρούν πως ήταν κοινωνός [[Αρειανισμός|αρειανικών]] ή [[Απολλιναρισμός|απολλιναριστικών]] απόψεων, με κάτι τέτοιο να μη βρίσκει επαρκή στηρίγματα, καθώς παρουσιάζονται απόψεις που δεν απηχούν αρειανικές ή απολλιναριστικές δογματικές αντιλήψεις<ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία Β΄, σελ. 430</ref>. Σύμφωνα με τους ερευνητές<ref>D. Hagedorn, Στ.''' Η ομόνοιαΠαπαδόπουλος, Πατρολογία Β΄, σελ. ["Χρήσιμον ουν εστιν υμάς εν αμώμω ενότητι 435</ref> ο χαλκευτής των Ιγνατιανών επιστολών, είναιο άνθρωπος ο οποίος συνέταξε τις Αποστολικές διαταγές. Έτσι μελετητές, αντιπαραβάλλοντας τα κείμενα των Αποστολικών διαταγών, ίνα και Θεού πάντοτε μετέχετε" (Προς Εφεσθεωρούν βέβαιο ότι τα συνέταξε ο ίδιος καθώς υπάρχουν πολλές ομοιότητες<ref>Στ. 4Παπαδόπουλος, 1)Πατρολογία Β΄, κλπσελ. 435</ref>. Σύμφωνα μάλιστα με τον D. Hagedorn, πιθανός δημιουργός των δύο αυτών κειμένων είναι ο [[Ιουλιανός ο νεοαρειανός]]<ref>Στ. Παπαδόπουλος, Πατρολογία Β΄, σελ. 441</ref>.
'''βΤα νόθα κείμενα επίσης δύναται να διαχωριστούν σε δύο κομμάτια. Στον πυρήνα των γνήσιων επιστολών και στα παρεμβαλλόμενα.''' Η υποταγή στον ΕπίσκοποΣτην έρευνα λοιπόν που διεξήχθη, ως το κέντρο συγκρίνοντας τα κομμάτια των νόθων με αυτά των γνήσιων, απεκαλύφθη τελικά πως η αρχική συλλογή (Συλλογή της Εκκλησιαστικής εν Χριστώ ζωήςΣμύρνης) συγκροτήθηκε αυτόματα, ενώ το υλικό των έξι νόθων διακρίνεται από αυτό και ενότητας της Εκκλησίαςφιλολογικώς<ref>Π. Χρήστου, χωρίς τη γνώμη του οποίου τίποτα δεν πρέπει να γίνεται στην Επισκοπή τουΕλλ. Πατρολογία Β΄, και τον σεβασμό στο Πρεσβυτέριο και τους Διακόνουςσελ. 432</ref>.
'''γ.''' Αποφυγή των ετεροδοξιών, και ==Διδασκαλία==
'''δ.''' Εμμονή στην αρετή και την πίστη.===Εισαγωγή===
Επί πλέον, η προς Ρωμαίους επιστολή γράφτηκε με αποκλειστικό σκοπό να πείσει Οι Αποστολικοί πατέρες απεύθυναν τις επιστολές τους Χριστιανούς της Ρώμης να μη αποπειραθούν να προβούν σε ενέργειες για ομόπιστους χριστιανούς. Το γεγονός αυτός προσδιορίζει τη διάσωσή του διδασκαλία τους γύρω από το μαρτύριο, επειδή επιθυμούσε το ταχύτερο, να επιτύχει δια του μαρτυρικού θανάτου του, την τελείωσηεκκλησιαστική θεολογία<ref>Κ. Λόγω του διαφορετικού αυτού θέματος, και το ύφος της προς Ρωμαίους Επιστολής τουΣκουτέρης, είναι διαφορετικό από το ύφος Ιστορία των άλλων 6 επιστολών τουΔογμάτων, λόγω και των ειδικών συγκινησιακών και λοιπών συνθηκών κάτω από τις οποίες γράφτηκε. Η προς Ρωμαίους ανευρέθηκε στον κώδικα Paris. grσελ. 1475 τού 10ου αιώνα169</ref>.
'''Η σημασία των επιστολών αυτών Κεντρικό σημείο στη διδασκαλία του Ιγνατίου είναι μεγάληο Χριστός, κυρίως επειδή μέσω αυτών έχουμε την πρώτη και αρχαιότερη σαφή μαρτυρία για τους 3 διακεκριμένους ιερατικούς βαθμούς ο οποίος είναι κεφαλή της Ιεροσύνηςεκκλησίας. Σε ότι αφορά τη χριστολογία, και ακολουθεί τον Παύλο, ενώ σε ότι αφορά τη διαρρύθμιση θεολογία της προϋπάρξεως του Εκκλησιαστικού πολιτεύματοςΛόγου, με κέντρο το Επισκοπικό λειτούργηματον Ιωάννη<ref>Π.''' Είναι επίσης σημαντικές επειδή συγκρινόμενες με άλλα αρχαιότερα πρωτοχριστιανικά συγγράμματαΧρήστου, μας δείχνουν περίπου το χρονικό σημείοΕλλ. Πατρολογία Β΄, στο οποίο ολοκληρώθηκε η μετάβαση σελ. 420</ref>. Η οικειότητά του με την [[Καινή Διαθήκη]] είναι ευδιάκριτη μέσα από τα κείμενά του. Στις επιστολές όμως δε συναντάμε κατά γράμμα αναφορές. Κάτι τέτοιο όμως είναι λογικό, αφού οι επιστολές εγράφησαν κατά την ηγεσία των Αποστόλων αιχμαλωσία του, γι αυτό και Προφητώνοι αναφορές είναι από μνήμης<ref>Π. Χρήστου, προς τους ΕπισκόπουςΕλλ. Πατρολογία Β΄, μια σελ. 420</ref>. Υπάρχουν επίσης και λίγα μόλις χρόνια ενωρίτερααποσπάσματα από απόκρυφα ευαγγέλια, όπως εξάγεται καθώς και άλλα τεμάχια που προέρχονται από το πρωτοχριστιανικό Σύγγραμμα τη λειτουργική πράξη της "Διδαχής των 12 Αποστόλων", λειτουργούσε ακόμα σε εκτεταμένη έκταση ο θεσμός των Προφητών, που ήταν και οι άμεσοι διάδοχοι των Αποστόλωνεκκλησίας.
Ο Άγιος Ιγνάτιος επίσης είναι αρκετά σκληρός προς τους αιρετικούς. Φαίνεται πως την εποχή του ταλάνιζαν ιδιαίτερα δύο σημαντικά προβλήματα. Ο δοκητισμός και ο Ιουδαϊσμός. Η περίπτωση μάλιστα του [[Δοκητισμός|Δοκητισμού]] αντιμετωπίζεται ήδη από το [[Κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον]]. Οι αιρετικοί κατά τον Ιγνάτιο διασπούν την ενότητα της εκκλησίας. Οι [[δοκητές]] για παράδειγμα αρνούνται τον πραγματικό θάνατο του Ιησού και ουσιαστικά την αληθινή σάρκωση του Υιού. Όσοι λοιπόν εμμένουν στην αίρεση αρνούνται το Χριστό και τελικά θα τους αρνηθεί και Αυτός. Συνέπεια αυτού θα είναι η κατάσταση του αιώνιου πνευματικού θανάτου, διότι η άρνηση στην εκκλησία είναι άρνηση του Χριστού και αποκοπή από το ζωοφόρο σώμα Του, αφού δίχως ''"(Χριστό) το αληθινόν ζην ουκ έχομεν"''<ref>Προς Τραλλιανούς 9, 2</ref> καθώς Αυτός ''"εστίν αρχή ζωής και τέλους"''<ref>Προς Εφεσίους 14, 1</ref>.
== Η αξιοπιστία των Συνοπτικών Επιστολών του Ιγνατίου =Θεολογία===
Επειδή οι 7 γνήσιες Συνοπτικές επιστολές Η πίστη των Αποστολικών πατέρων στην [[Αγία Τριάδα]], δεν είναι προϊόν προσωπικού στοχασμού, αλλά πίστη που έχει δεχθεί ο πιστός στην Εκκλησία με το [[Βάπτισμα|Βάπτισμά]] του Ιγνατίου<ref>J. Lebreton, Histoire du Dogme de la Trinite. Des origines au concile de Nicee II, Paris 1928, σελ. XIII</ref>. Στον Ιγνάτιο μάλιστα ανευρίσκουμε το μοναδικό αποστολικό πατέρα στον οποίο απαντάται η Αγία Τριάδα<ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, σελ. 423</ref>. Ο Θεός λοιπόν για τον Ιγνάτιο είναι Ένας και ενιαίος<ref>Προς Μαγνησιείς 8, από μόνες τους κατεδαφίζουν συνθέμελα όλες τις Προτεσταντικές αιρέσεις2: ''"Εις Θεός εστίν, (μια ο φανερώσας εαυτόν δια Ιησού Χριστού"''</ref>. Είναι υπερβατικός και οι Προτεστάντες αρνούνται ο δημιουργός της εκκλησίας. Η εκκλησία κατά τον Επισκοπικό θεσμόΙγνάτιο είναι ''"του Θεού Πατρός και του ηγαπημένου Ιησού...εν αμώμω Πνεύματι"''<ref>Προς Σμυρναίους, που αποδεικνύεται ιστορικά Πρόλογος</ref> και είναι οικοδόμημα του [[Θεός Πατήρ|Θεού Πατρός]]. Οι πιστοί αποτελούν τους λίθους της εκκλησίας και περίτρανα στις Επιστολές ο [[σταυρός]] του αγίου ΙγνατίουΙησού τη ''"μηχανή"'' με την οποία οι λίθοι (πιστοί), οι Προτεστάντες, έσπευσαν από την πρώτη στιγμή να αμφισβητήσουν την αξιοπιστία τουςαναφέρονται στα ύψη της οικοδομής. Αυτό προσπάθησαν να Το [[Άγιο Πνεύμα]] είναι το στηρίξουν στο γεγονός ότι υπάρχουν και οι νοθευμένες μορφές τους''"σχοινί"'' για την αναφορά των λίθων<ref>Προς Εφεσίους 9, αλλά και οι ψευδεπίγραφες επιστολές1. Κ. Αυτό όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θίξει την αξιοπιστία Σκουτέρης, Ιστορία των 7 γνησίων Συνοπτικών επιστολών του αγίου ΙγνατίουΔογμάτων Α΄, σελ. 171</ref>. ΈτσιΓίνεται λοιπόν φανερό, μετά από 2 αιώνων συζητήσειςπως κατά τον Ιγνάτιο, ολόκληρη η τριάδα ενεργεί, που ακολούθησαν παρά τη δημοσίευση διάκριση των επιστολών του Ιγνατίουπροσώπων<ref>Π. Χρήστου, σήμερα κανένας σοβαρός ερμηνευτής δεν τις αμφισβητείΕλλ. Πατρολογία, ούτε ακόμα και από τον Προτεσταντικό χώροσελ. 423</ref>.
Επειδή εκτός Ο Ιησούς κατά τον Ιγνάτιο, είναι ο Υιός και Λόγος του θεού<ref>Προς Μαγνησιείς 8, 2</ref>, ο οποίος προήλθε από τις γνήσιες 7 Συνοπτικές επιστολές τη σιγή, για να ευαρεστήσει Αυτόν που τον απέστειλε. Η έκφραση μάλιστα ''"από σιγής προελθών"'' δηλώνει την απόσταση η οποία χωρίζει τη θεότητα, από την κτιστή πραγματικότητα<ref>Κ. Σκουτέρης, Ιστορία των Δογμάτων Α΄, σελ. 173</ref>. Γι αυτό και το μόνο που αρμόζει για την υπόστασή του Ιγνατίουείναι η σιγή, καθώς ο ανθρώπινος νους δε μπορεί να προσπελάσει αυτή την πραγματικότητα, υπάρχει όπως άλλωστε και το φαινόμενο της σάρκωσεως του Υιού το οποίο επίσης ''"εν ησυχία Θεού επράχθη"''<ref>Προς Εφεσίους 19, 1</ref>. Έτσι γίνεται φανερό πως η Βραχεία Παραλλαγήαποφατικότητα του Ιγνατίου διευρύνεται και στο μυστήριο της σαρκώσεως. Ο Ιησούς λοιπόν είναι ανόμοιος από την κτιστή πραγματικότητα και σκοπό είχε να φέρει τη νέα αΐδια ζωή<ref>Προς Εφεσίους 19, αλλά 2</ref>. Είναι τέλειος Θεός και η Λατινική παραλλαγή των εκτενών επιστολώνπροεξαγγέλθηκε από τους προφήτες<ref>Προς Μαγνησιείς 8, 2</ref>. Φανέρωσε δε τη σοφία Του σε όσους θεμελίωσαν την αμετακίνητη πίστη τους στην αγάπη του αίματός του<ref>Προς Σμυρναίους 1, 1</ref>. Γι αυτό είναι ο Θεός της Εκκλησίας<ref>Προς Εφεσίους, Πρόλογος</ref>, χαρακτηρίζοντας μάλιστα το πάθος του, μαζί με μερικές ακόμα πλαστέςπάθος Θεού<ref>Προς Ρωμαίους 6, ορισμένοι Προτεστάντες βρήκαν ευκαιρία να αμφισβητήσουν μαζί με τις νοθευμένες 3</ref> και τον άρτο και με τις πλαστέςτον οίνο της [[Θεία Ευχαριστία|Θείας Ευχαριστίας]], ακόμα σώμα και τις γνήσιες επιστολέςαίμα Θεού<ref>ο.π. 7, 3</ref>.
Το Άγιο Πνεύμα παρέχει τη κοινή ζωή της αγάπης. Αυτή η ζωή εννοείται μόνο ''"εν Υιώ και Πατρί και εν Πνεύματι"''<ref>Προς Μαγνησιείς 13, 1</ref>. Η Βραχεία παραλλαγήαπαρχή της ζωής αυτής είναι γίνεται με τη σάρκωση, περιλαμβάνει στη Συριακή τρεις μόνο επιστολές, και ενώ το Άγιο Πνεύμα τη σφραγίζει. Η [[Θεοτόκος]] μάλιστα σε επιτομήκυοφόρησε τον Ιησού, τις: με τη συνεργία του Αγίου Πνεύματος<ref>Προς Εφεσίους18, Προς Ρωμαίους και Προς Πολύκαρπον. Επίσης η Προς Ρωμαίους υπάρχει και με άλλη μορφή, στην Αραβική2</ref>.
Η Λατινική παραλλαγή περιλαμβάνει τέσσερεις άλλες επιστολές: Θεοτόκου Προς Ιγνάτιον, Ιγνατίου Προς Θεοτόκον και Προς Ιωάννην Α' και Β', μαζί με τις 12 της μικτής παραλλαγής, πλην της Προς Φιλιππησίους.====Χριστολογία====
Βεβαίως Οι Αποστολικοί Πατέρες για την προΰπαρξη του Υιού και τη θεότητά του παρέχουν ικανές μαρτυρίες<ref>Κ. Σκουτέρης, Ενθ.αν., σελ. 171</ref>. Κύριος σκοπός των χριστολογικών αναφορών είναι να στηρίξουν τους πιστούς για το έργο που επιτελεί το γεγονός της σαρκώσεως και συνάμα η αναίρεση των αμφισβητήσεων ορισμένων Προτεσταντώνπροσπάθεια να αντιμετωπιστούν οι δοκητικές πλάνες<ref>Ν. Νικολαΐδης, δεν γίνεται αυθαίρεταΑποστολικοί Πατέρες, αλλά από πλήθος τεκμηριωμένων στοιχείων:σελ. 389</ref>.
Το ότι η συντομότερη μορφή των επιστολών Η χριστολογία δε του αγίου Ιγνατίουεντυπωσιάζει. Και εντυπωσιάζει, είναι γνήσια και έγκυρη, φαίνεται από τις παραθέσεις που κάνουν απ' αυτές τις επιστολές σε δικά τους συγγράμματα, Χριστιανοί του 2ου και 3ου αιώνα!!! Αυτό σημαίνει ότι οι επιστολές του ήταν ήδη υπαρκτές από τότε, και γνωστές στους άλλους Χριστιανούς, και δεν είναι σαν τις πλαστές επιστολές του 4ου αιώνα που κυκλοφόρησε ο Ιουλιανός ο Νεοαρειανός. Ο μόνος τρόπος για να αμφισβητήσει κάποιος τις 7 Συνοπτικές επιστολές διότι αναφέρεται με σαφήνεια στις δύο φύσεις του αγίου ΙγνατίουΧριστού, είναι να αρνηθεί ολόκληρη παρά την πρωτοχριστιανική γραμματεία, γιατί πλήθος Χριστιανών τις είχαν και τις χρησιμοποιούσαν ήδη από τον 2ο αιώνα, λίγα μόλις χρόνια μετά τη συγγραφή τους! Μάλιστα ο Ειρηναίος και οι λοιποί Εκκλησιαστικοί συγγραφείς, αναφέρονται αυτολεξεί σχεδόν, σε εδάφια των επιστολών αυτών, όπως υπάρχουν στη Συνοπτική μορφή εποχή της συγγραφής των 7 γνησίων επιστολών!!! Σε αυτό συνηγορεί και η διασωθείσα Αρμενική μετάφραση, αλλά και διασωθέντα αποσπάσματα Συριακής και Κοπτικής μεταφράσεως, που συμφωνούν απόλυτα με τις επιστολές αυτές. Έτσι, κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί, ότι οι Συνοπτικές επιστολές του Ιγνατίου, δέχθηκαν οποιαδήποτε άλλη πλαστογράφηση, εκτός από τη γνωστή έργων του Ιουλιανού κατά τον 4ο αιώνα. [Αυτό το κατέδειξε πρώτος ο Usser (Epistolae genuinae Ignatiii, Amsterdam 1646), αν και χωρίς κανένα λόγο ο ίδιος θεώρησε νόθα την επιστολή προς Πολύκαρπον]. Αναφέρει χαρακτηριστικά:
Ας δούμε μερικά παραδείγματα:''"Εις ιατρός εστί, παράθεσης εδαφίων των σαρκικός τε και πνευματικός, γεννητός και αγέννητος, εν σαρκί γενόμενος θεός, εν θανάτω ζωή αληθινή, και εκ Μαρίας και εκ Θεού, πρώτον παθητός και τότε απαθής, Ιησούς Χριστός ο Κύριος ημών"''<ref>Προς Εφεσίους 7 Συνοπτικών επιστολών του Ιγνατίου, από τους Χριστιανούς συγγραφείς του 2ου αιώνα, προς καταισχύνη των αρνητών της αλήθειας Προτεσταντών2</ref>, που ακόμα εξακολουθούν να κλείνουν τα μάτια στην αλήθεια της πρώτης Χριστιανικής Εκκλησίας:
:'''1. Πολύκαρπος Επίσκοπος Σμύρνης (σύγχρονος του Ιγνατίου)''': Ήδη ο Πολύκαρπος Σμύρνης"Τον υπέρ καιρόν προσδόκα, (προς τον οποίο έγραψε όπως είπαμε ο Ιγνάτιος)άχρονον, στην επιστολή του προς Φιλιππησίουςτον αόρατον, η οποία γράφτηκε λίγο μόνο χρόνο μετά το μαρτύριο του Ιγνατίουτον δι ημάς ορατόν, μιλάει περί επιστολών του Ιγνατίου. (Κεφ. ιγ: "τας επιστολάς Ιγνατίου... επέμψαμεν υμίν... εξ ων μεγάλα ωφεληθήναι δυνήσεσθε. Περιέχουσι γαρ πίστιν και υπομονήν και πάσαν οικοδομήντον αψηλάφητον, τον απαθή, την εις τον Κύριον ημών ανήκουσανδι υμάς υπομείναντα"''<ref>Προς Σμυρναίους 5, 2</ref>.
:'''2". Ειρηναίος Επίσκοπος Λυών (130 - 202 μ.Χ.).τον αφ ενός Πατρός προελθόντα και εις ένα και χωρήσαντα"''' (Έλεγχος 28<ref>Προς Μαγνησιείς 7, 4 και μέσω Ευσεβίου Εκκλ. Ιστ. 3, 36. Παράβαλλε με Ιγνατίου προς Ρωμαίους 4, 1)2</ref>.
'''3Είναι χαρακτηριστικά και ιδιαίτερα περιεκτικά τα χωρία αυτά, καθώς αναφέρονται στις δύο φύσεις του Χριστού, στον τρόπο σαρκώσεως, στην αντίδοση των ιδιωμάτων των δύο φύσεων<ref>Κ. Ωριγένης (182 - 254 μΣκουτέρης, Ιστορία των δογμάτων Α΄, σελ.Χ176</ref> και στην ενότητα και διαφορότητα Πατρός και Υιού.):''' [Περί Προσευχής 20 (Παράβαλλε με Ιγνατίου Επιπρόσθετα απευθυνόμενος προς Ρωμ. 3τον Πολύκαρπο, 3). Ερμηνεία εις άσμα προλεγόμενα. (Παράβαλλε με Ιγνατίου προς Ρωμαίους 7ερμηνεύει την πραγματικότητα της θείας φύσης του Χριστού, 2)τις ιδιότητές της και την αλήθεια της ανθρωπότητάς του και τις ιδιαιτερότητές της<ref>Ν. Ομιλία εις Λουκάν (Παράβαλλε Ιγνατίου προς Εφεσίους 19Νικολαΐδης, 1)Αποστολικοί Πατέρες, και άλλα.σελ.411</ref>.
'''4Είναι χαρακτηριστικό επίσης, πως για τον Ιγνάτιο οποιαδήποτε απο-θεοποίηση του Χριστού αποθεμελιώνει τη χριστιανική πίστη, ενώ με αυτόν τον τρόπο καταδικάζει και τη δοκητική πλάνη που αμφισβητούσε την πραγματικότητα της ανθρώπινης φύσης του Ιησού. Θεότητα λοιπόν και ανθρωπότητα ενυπάρχουν στο ένα πρόσωπο του Ιησού. Και άλλοι, όπως Γι αυτό και ο Θεοδώρητος Κύρου (393 - 457)Χριστός ''"παρα τω πατρί ην και εν τέλει εφάνη"'' (Harnack Gesch. d. altchr. Lit. <ref>Προς Μαγνησιείς 6, 1</ref>, ενώ συνάμα είναι υιός ανθρώπου και υιός Θεού<ref>Προς Εφεσίους 20, 2</ref>. Leipzig 1893Ο Χριστός ήλθε για να φέρει την καινή ζωή και τη σωτηρία, σελ. 79 - 86)ενώ θεωρεί πως Ιουδαϊσμός και λόγοι του Ιησού, βρίσκονται σε πλήρη αντιδιαστολή<ref>Προς Μαγνησιείς 10, 3</ref>.
===Εκκλησιολογία=======Άνθρωπος και εκκλησία====
Με τις εργασίες των Zahn, Funk, Lightfoot και Harnack κατά τα τέλη Κατά τον Ιγνάτιο η επιδίωξη του παρελθόντος αιώνοςανθρώπου είναι η απόκτηση ενός είδους ζωής, οι οποίοι ακολούθησαν την γραμμή την οποία είχε δείξει δύο αιώνες πριν ο Πήρσον, κατοχυρώθηκε τελειότερης μορφής. Σκοπός δηλαδή είναι η γνησιότητα κατάκτηση της αληθινής ζωής. Το σύστημα των επτά συντόμων επιστολών θείων ενεργειών και της μικτής παραλλαγήςανθρώπινης προς αυτές ανταπόκρισης, δηλαδή, των οδηγεί στην κατάκτηση της αιωνίου ζωής. Ο Χριστός λοιπόν ενανθρωπήστηκε για αυτό ακριβώς το λόγο. Για να φέρει σε πραγματική επαφή την ανθρώπινη φύση με τη θεία. Ο Ιησούς ήλθε για να φέρει σωτηρία στο ανθρώπινο γένος<ref>Προς Εφεσίους18, Τραλλιανούς1</ref>, Μαγνησιείς, Ρωμαίους, Φιλαδελφείς, Σμυρναίους κάτι που επετεύχθη με την σταυρική Του θυσία και την ανάστασή Του. Ο θάνατος πλέον καταργείται και Πολύκαρπονοδηγεί τον άνθρωπο στην αιώνιο ζωή.
Απομονωμένοι ερευνητές διατύπωσαν Η νέα κατάσταση που έφερε ο Χριστός, εγκαινιάζεται από τότε ορισμένες παράδοξες την εκκλησία Του. Αυτή περιλαμβάνει όσους πιστεύουν σε αυτή ορθά. Η κεφαλή της εκκλησίας είναι ο Χριστός, και αστήρικτες απόψειςόποιος αληθινά βιώνει την εμπειρία της, είναι πραγματικά ενωμένος με αυτή. Ο Ρενάν δέχεται ως γνήσια μόνο την Άλλωστε όπου βρίσκεται Χριστός, εκεί βρίσκεται και η πραγματική εκκλησία<ref>Προς ΡωμαίουςΣμυρναίους 8, απορρίπτοντας τις άλλες λόγω της διαφοράς ύφους2</ref>. Οι πιστοί μετά το βάπτισμα γίνονται μέλη του σώματος του Χριστού, διαθέσεως όπου η συμφωνία και θέματοςσύμπνοια είναι εκδηλώσεις της φυσικής της καταστάσεως. Η ενότητα μάλιστα της εκκλησίας αποτελεί απαραίτητο θεμέλιο για την σχέση των πιστών με το Θεό<ref>Προς Εφεσίους 4, σαν να 1-2</ref>. Οι συναθροίσεις της είναι υποχρεωμένος κάθε συγγραφέας να γράφει μόνο για ένα θέμα από τα βασικότερα σημεία της ζωής της νέας κοινότητας. Η τέλεση δε των μυστηρίων διοχετεύει τη χάρη του θεού η οποία καθαιρεί τις δαιμονικές δυνάμεις και μόνο με μία διάθεσηαποτελούν φάρμακο αθανασίας<ref>Προς Εφεσίους 20, 2</ref>. (Les Evangiles et la seconde generation chretienneΟι [[Αίρεση|αιρέσεις]] αντιθέτως επιφέρουν διάσπαση της ενότητας, Paris 1877οπότε οι αιρετικοί δε δύναται να βρουν σωτηρία, σελ. Χ και εξής)αφού στερούνται του πραγματικού άρτου της ζωής.
Ο Βόλτερ εξ άλλουΗ εκκλησία λοιπόν κατά τον Ιγνάτιο είναι ευλογημένη, προορισμένη προ αιώνων, αξιομακάριστος, αγία, ακολουθώντας τον Μαλάλαεκλεκτή και αξιόθεος<ref>Κ. Σκουτέρης, Ιστορία των Δογμάτων Α΄, σχετικά με σελ. 187</ref>. Η περιγραφή που κάνει για την εκτέλεση εκκλησία ο Άγιος Ιγνάτιος μας δίνει την ξεκάθαρη εικόνα μιας εκκλησίας που είναι ο συνεχιστής του μαρτυρίου ίδιου του Χριστού. Συνεχίζει το απολυτρωτικό του Ιγνατίου στην Αντιόχειαέργο και αποτελεί την ορατή απόδειξη της αδιάκοπης παρουσίας Του στον κόσμο<ref>Κ. Σκουτέρης, ισχυρίζεται πως ο Ιγνάτιος Ιστορία των Δογμάτων Α΄, σελ. 187</ref>. Η εκκλησία κατέχει ολόκληρη τη χάρη του Θεού και παρέχει στους πιστούς την αλήθεια του ευαγγελίου. Η εκκλησία μάλιστα δεν πήγε ποτέ αποτελεί απλώς το έργο του Θεού, αλλά υπάρχει αϊδίως στη Ρώμηβουλή Του, μία άποψη που ασπάζονται και οι [[Κλήμης Ρώμης]] και αρνείται πως έγραψε οποιεσδήποτε επιστολές, προβάλλοντας την εντελώς απίθανη γνώμη ότι τις επιστολές αυτές τις έγραψε ο φανταστικός Περεγρίνος [[Ποιμήν του ΛουκιανούΕρμά|Ποιμένας του Ερμά]]<ref>Κ. (Die ignatianischen Briefe auf ihren Ursprung untersuchtΣκουτέρης, Tuebingen 1892)Ιστορία των Δογμάτων Α΄, σελ. 187</ref>. Η εκκλησία είναι ένα ζωντανό μέλος το οποίο βρισκεται σε ακατάλυτη ενότητα και πληρότητα και αποτελεί ζωντανό σώμα. Η ενότητα αυτή αφείλεται στον Ιησού Χριστό που είναι το θεμέλιο και η κεφαλή της εκκλησίας.
ΜάλισταΣτην εκκλησία δεν υπάρχει ίδιον και αυτονομημένα άτομα, αλλά μία εσωτερική σύμπνοια και συμφωνία. Έτσι αποτελεί ''"μία προσευχή, μία δέησις, ένας νους, μία ελπίς εν αγάπη, εν τη χαρά αμώμω, ο Weijenborg αρνείται επίσης την υπό του Ιγνατίου σύνταξη των επιστολώνεστίν Ιησούς Χριστός, ου άμεινον ουδέν εστίν. Πάντες ως εις ένα ναόν συντρέχουν Θεού, ως επί εν θυσιαστήριον, επί ένα Ιησούν Χριστόν, τον αφ ενός Πατρός προελθόντα και τοποθετεί τις επιστολές που είναι στο όνομά του – εις ένα όντα και της εκτενούς χωρήσαντα"''<ref>Προς Μαγνησιείς 7, 1-2</ref>. Η ενότητα αυτή όμως έχει τον εξωτερικό, ιστορικό και ορατό της μικτής παραλλαγής – στην περίοδο μετά το 360τύπο. Αυτός είναι η συμφωνία επισκόπου, προτείνοντας τον Ευάγριο Αντιοχείας ως τον πιθανό συγγραφέαπρεσβυτέρου και πιστών. Παρακάμπτει ευφυώς Ο επίσκοπος δε, είναι το ότι ο Ευσέβιος Καισαρείας είχε παραθέσει ολόκληρο κεφάλαιο σύμβολο και η οδός της Προς Ρωμαίους επιστολής του Ιγνατίου στην Εκκλησιαστική ενότητας<ref>Κ. Σκουτέρης, Ιστορία τουτων Δογμάτων Α΄, (Εκκλσελ. Ιστορία 3192</ref>, 36είναι η δύναμη εκείνη που έχει τη χαρισματική ευθύνη της συνοχής και της συγκρότησης του σώματος<ref>Προς Φιλαδελφείς 9, όπου παρατίθεται το κεφ1</ref>. Αυτό συμβαίνει διότι αυτός είναι ο οικονόμος των μυστηρίων.5 Η πληρότητα της Προς Ρωμαίους επιστολής του Ιγνατίου), αποδίδοντας ζωής και το έργο του Ευσεβίου σε νοθευτή που εργάσθηκε μετά το 360. Όμως δεν χρειάζεται να ασχοληθούμε περισσότερο η αγάπη μέσα στην εκκλησία εκφράζεται με αυτή την υπόθεση[[Θεία Ευχαριστία]], «γιατί ανήκει μάλλον στο χώρο της ταχυδακτυλουργικής, παρά της κριτικής», όπως γράφει επ’ αυτού διότι η εκκλησία είναι η «Ελληνική Πατρολογία» συνέχεια του Παναγιώτη ΧρήστουΚυριακού Δείπνου<ref>Κ. Σκουτέρης, Τόμος Β’Ιστορία των Δογμάτων Α΄, σελ. 415-416, 194</ref>. Εξού και έχει δίκαιο, καθώς, όπως δείξαμε, δεν παραθέτει από τις επιστολές του Αγίου Ιγνατίου μόνο ο Ευσέβιος, αλλά η εκκλησία κατά το θεοφόρο αυτό πατέρα σημαίνεται και πολλοί άλλοι, και θα έπρεπε να αποδώσουμε και τα δικά τους συγγράμματα επίσης σε νοθευτή, αρνούμενοι έτσι ουσιαστικά όλη την πρωτο-Χριστιανική γραμματείαπραγματώνεται στο ευχαριστιακό Δείπνο.
Το πρόβλημα για το ποια παραλλαγή των επιστολών είναι γνήσια λύθηκε, συγκρίνοντάς τα με τα αποσπάσματα που έχουν διατηρηθεί από σειρά συγγραφέων – από τον Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα μέχρι τον Θεοδώρητο Κύρου.====Επίσκοπος====
Προφανώς Συντηρητές της ενότητας είναι οι επτά σύντομες επιστολές γνήσιοι εκκλησιαστικοί άρχοντες, οι φύλακες της μικτής παραλλαγής είχαν αποτελέσει παρακαταθήκης του Χριστού και οι συνεχιστές του έργου του. Εδώ βρίσκεται και η σπουδαία ιστορική μαρτυρία από τον Ιγνάτιο, ο οποίος μας μεταφέρει πως ήδη στην εποχή είχε αρχίσει η οριστική μετάβαση στο θεσμό του επισκόπου<ref>Π. Χρήστου, Ελλ. Πατρολογία, σελ. 426</ref>. Ο επίσκοπος, αναφέρει ο Ιγνάτιος, είναι εικόνα του Θεού<ref>Προς Μαγνησιείς 6, 1</ref> και όπου βρίσκεται, είναι σα να βρίσκεται ο Χριστός και μαζί του όλη η καθολική εκκλησία<ref>Προς Σμυρναίους 8, 2</ref>. Ο επίσκοπος λοιπόν είναι εις τύπο Θεού, διότι από το Θεό αντλεί το κύρος του και την αρχική συλλογή εξουσία του. Η σχέση αυτή μάλιστα λειτουργεί κατά το άρρητο σχήμα της Σμύρνηςπροέλευσης του Υιού και Λόγου από τον Πατέρα<ref>Προς Μαγνησιείς 7, 1</ref>. Έτσι λοιπόν όπως ο Υιός έχει την ίδια γνώμη με τον πατέρα και τον υπακούει, κατ αυτόν τον τρόπο το πλήρωμα της εκκλησίας πρέπει να έχει την ίδια υπακοή ώστε να υπάρχει η μία ενότητα. Ο τύπος φυσικά αυτός συνάδει με τη λειτουργική ιδιότητα του επισκόπου και ιδίως κατά την ευχαριστιακή σύναξη<ref>ο.π. 7</ref>, που έγινε λίγο μετά είναι το κατ εξοχήν μέσο για τη διαφύλαξη της ενότητας των μελών της εκκλησίας μεταξύ τους και με το Θεό. Η ιδιότητα όμως αυτή του επισκόπου δεν είναι άνευ όρων. Πρέπει να πάντοτε να βρίσκεται σε συνάρτηση με την αναχώρηση ορθή ομολογία πίστεως, όπως για παράδειγμα των δύο φύσεων του Ιγνατίου από εκείΧριστού<ref>Ν. Νικολαΐδης, Οι Αποστολικοί Πατέρες, σελ. 191</ref>.
Ο επίσκοπος ως βεβαιότητα και σημείο αναφοράς της εκκλησιαστικής κοινότητας κατανοείται από τον Ιγνάτιο, ως διασφαλιστής της ταυτότητας της διδασκαλίας και της πίστεως στο εκκλησιαστικό σώμα<ref>Κ. Σκουτέρης, ενθ.αν., σελ. 192</ref>. Σκοπός του ρόλου του είναι η διασφάλιση της αυθεντικότητας της διδασκαλίας. Οι πιστοί μάλιστα αγκιστρώνονται στο εκκλησιαστικό σώμα, μη δυνάμενοι να πλανηθούν όταν είναι ''"αχώριστοι Θεού Ιησού Χριστού και του επισκόπου και των διαταγμάτων των αποστόλων"''. Τα σχίσματα τελικά διασπούν την ενότητα της εκκλησίας, αλλά δύναται να θεραπευτούν στο περί των επισκόπων συνέδριο. Η σύμπνοια δηλαδή των τοπικών εκκλησιών είναι ο βασικός δείκτης της αρμονικής συνύπαρξης του λαού. Έτσι η ορθοδοξία των τοπικών εκκλησιών είναι ο δείκτης και του ορθού φρονήματος του εκάστοτε επισκόπου της τοπικής εκκλησίας.
== Ο νοθευτής τών Μακροσκελών Σε αυτό το σημείο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην έννοια της υπακοής που προτρέπει ο Ιγνάτιος. Η υπακοή αυτή δεν εννοείται ως δουλικότητα, καθώς ο τύπος της λειτουργίας της σχετίζεται με το πνεύμα το υπακοής του Υιού με το Πατέρα<ref>Ν. Νικολαΐδης, ενθ.αν., σελ. 436-437</ref>. Έτσι λαμβάνει την κατά ''θεόν ομοήθειαν'', προβάλλοντας την άρρητη προέλευση και ένωση του Υιού με το Πατέρα. Παρόλα αυτά δε θα ήταν υπερβολή να ειπωθεί πως στο σύστημα του Ιγνατίου υπάρχει μία έξαρση και προβολή του επισκοπικού ρόλου. Η αντίληψη του Ιγνατίου δεν εκφράζει προσωπικές αντιλήψεις όπως διαφαίνεται, αλλά είναι έκφραση και διερμηνεία της υπάρχουσας πίστης της εκκλησίας στο θεσμό και το ρόλο του επισκόπου<ref>Ν. Νικολαΐδης, ενθ.αν., σελ. 447</ref>. Οι εκφράσεις ταπεινότητας άλλωστε που διατυπώνει για το πρόσωπό του αλλά και η υπαγόρευση όλων αυτών των Προσθέτων επιστολών ==δεδομένων προς ένα αντιστοίχου θεσμού πρόσωπο, τον Πολύκαρπο, δείχνει πως οι αναφορές του αποτελούν διευκρινιστική αναφορά του προσώπου προς το θεσμό και το αξίωμα<ref>Ν. Νικολαΐδης, ενθ.αν., σελ. 448</ref>. Βασική πάντα παράμετρος είναι και η διαφύλαξη της ενότητας, από τις ποικιλώνυμες διασπαστικές προκλήσεις.
Το γεγονός είναι, ότι παρά τις προαπάθειες διαφόρων Προτεσταντών, να υποβαθμίσουν την ιστορική σημασία των επιστολών του Ιγνατίου, σήμερα γνωρίζουμε πλέον τον αίτιο των παραποιήσεων αυτών! Στην εποχή του 355-380 περίπου ήκμασε κι έδρασε ο νέο-αρειανός Ιουλιανός. Έζησε μάλλον στην Αντιόχεια, αναμίχτηκε με δικό του σιωπηρό τρόπο στις θεολογικές συζητήσεις της εποχής κι έγινε υπομνηματιστής, συμπιλητής και φαλκιδευτής εκκλησιαστικών κειμένων. Γνώριζε την ερμηνευτική παράδοση της Αλεξάνδρειας και της Αντιόχειας, την κανονιστική γραμματεία της Εκκλησίας και τον τρόπο να κυκλοφορεί τις απόψεις του μέσω κειμένων του που δεν αναφέρουν το όνομά του. Θεολογικά ήταν τοποθετημένος με τους νέο-αρειανούς (Αέτιο, Ευνόμιο) ή το λιγότερο κινήθηκε μεταξύ αυτών και των όμοιων. Για την ζωή του δεν γνωρίζουμε τίποτα, ούτε μπορούμε να τον ταυτίσουμε με άλλον σύγχρονό του Ιουλιανό. Το όνομα του Ιουλιανού βρίσκεται στις ερμηνευτικές Σειρές στον Ιώβ. Ταυτίζοντας μ' ευκολία το πλήθος ερμηνευτικών αποσπασμάτων, που φέρουν το όνομα τούτο, με το ανώνυμα παραδιδόμενο στα χειρόγραφα (Paris gr. 454 και 169) υπόμνημα στον Ιώβ, έχουμε τον συντάκτη του τελευταίου, που από παρανόηση είχε θεωρηθεί έργο του Ιουλιανού Αλικ(αρνασσέα) ή του Ωριγένη. Ο D. Hagedorn, βάσει των παραπάνω χειρογράφων και των Σειρών, εξέδωσε κριτικά (1973) το υπόμνημα τούτο και με συγκριτική μελέτη στερέωσε την παλαιότερη υπόθεση ότι ο συντάκτης του Ιουλιανός ταυτίζεται με τον ανώνυμο συμπιλητή της κανονιστικής συλλογής Διαταγαί των Αποστόλων, όπως και με τον ανώνυμο συντάκτη των λεγόμενων εκτενών ψευδο-Ιγνατιανών Επιστολών. Πράγματι τα παράλληλα χωρία στα κείμενα αυτά είναι πολλές φορές εντυπωσιακά. Το ίδιο παρατηρείται και για θεολογικά σημεία τους. Επομένως η πρόταση του Hagedorn είναι δικαιολογημένη και μας υποχρεώνει να περιλάβουμε τα τρία κείμενα στο παρόν κεφάλαιο. Το ασθενές σημείο της προτάσεως είναι η έλλειψη κοινής για τα τρία έργα ορολογίας, κάτι που ίσως εξηγεί ο συμπιληματικός χαρακτήρας της επεμβάσεως του Ιουλιανού σε υλικό παλαιότερο. Διατυπώθηκε ακόμα η μη ευλογοφανής υπόθεση ότι τα τρία κείμενα συμπιλήθηκαν σε οργανωμένο εργαστήριο κατασκευής ψευδεπίγραφων, όπου εργαζόταν ολόκληρη ομάδα ειδικών με κάποιον επικεφαλής (Μ. Metzger).  == Το Μαρτύριο του Ιγνατίου Υποσημειώσεις== Για το Μαρτύριο του Ιγνατίου, έχουμε πέντε "Μαρτύρια", από τα οποία αρχαιότερο θεωρείται αυτό που εκδόθηκε το 1689, από τον Th. Ruinart, από χειρόγραφο του 10οου αιώνα, της Κολβερτινής βιβλιοθήκης των Παρισίων, γι' αυτό και λέγεται συνήθως "Κολβερτινόν Μαρτύριον". Αυτό είναι αναντίρρητα έργο του 4ου ή του 5ου αιώνα, αν και προβάλλει την αξίωση ότι γράφθηκε από αυτόπτες μάρτυρες. Φυσικά δεν ανήκει στα έγκυρα συγγράμματα του αγίου Ιγνατίου.  == Εκδόσεις επιστολών == '''Εκδόσεις επιστολών:''' Από τις επιστολές του Ιγνατίου, γνήσιες και νόθες, εκδόθηκαν αρχικά 3 νόθες, οι εξής: "Προς τον Απόστολο Ιωάννη", "Προς την Παρθένο Μαρία", και η "απάντησή της" (Παρίσι 1495). Η Εκτενής Παραλλαγή, εκτυπώθηκε Λατινικά το 1489 και Ελληνικά το 1555, και προκάλεσε διχασμό των κριτικών, οφειλόμενο αρχικά και στις αντιθέσεις μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών ως προς την αρχαιότητα του θεσμού του Επισκόπου.  Το 1498 εκδόθηκε στο Παρίσι αρχικά, η νοθευμένη συλλογή των 7 γνησίων επιστολών, και οι νόθες, σε Λατινική μετάφραση.  Το Ελληνικό τους κείμενο, εκδόθηκε το 1557 από τον V. Hariung, στο Dillingen. Στον Migne E. Π. 5, 643 - 960, βρίσκονται οι 7 γνήσιες επιστολές στον νοθευμένο εκτενέστερο τύπο, και οι 6 νόθες. Η συντομότερη και προφανώς αρχική μορφή των 7 γνησίων επιστολών μαζί με τις 5 νόθες, εκδόθηκαν αρχικά στα Λατινικά στην Οξφόρδη, το 1644. Στα Ελληνικά εκδόθηκαν από τον J. Voss, στο Άμστερνταμ, το 1646, από μοναδικό φλωρεντινό χειρόγραφο του 11ου αιώνα, από το οποίο λείπει το τέλος. Η έκδοση του σύντομου τύπου των 3ών Συριακών επιστολών, έγινε αρχικά από τον W. Cureton το 1845 στο Λονδίνο.  '''Μονογραφίες:''' Για τις επιστολές του Ιγνατίου γράφτηκαν πολλές μονογραφίες, εκ των οποίων μερικές είναι οι εξής: Th. Zahn, Ign. v. ant., Gotha 1873. A. Harnack, Die Zeit des J. v. A. 1883. E. Bruston, Ign. d' An., Paris 1897. Delafosse, Nouvel examen des Lettres d' Ign. d' ant., στο Revue d' hist. et de Litt. religieuses, Paris 1922, 303 - 337 και 477 - 533.
<div style="font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;"><references /></div>
== Βιβλιογραφία ==
Βιβλιοθήκη Ελλήνων Πατέρων: Κλήμης τόμ*Παπαδόπουλος Γ. Β΄Στυλιανός, σελ. 261 - 263. ''"Πατρολογία Δημητρίου Σ"'', τομ. ΜπαλάνουΑ΄ και Β΄, Αθήνα 1930 σελ. 43. και εξής2000. *Χρήστου Παναγιώτης, ''"Ελληνική Πατρολογία Στυλιανού Γ"'', τόμ. ΠαπαδόπουλουΒ΄, Καθηγητού Πανεπιστημίου ΑθηνώνΚυρομάνος, Τόμος Α’ – Αθήνα 1982 Β΄ Έκδοση, σελ. 173 - 179 2005 (c1976). Πατρολογία Στυλιανού Γ*Νικολαΐδης Ι. ΠαπαδόπουλουΝίκος, Καθηγητού Πανεπιστημίου Αθηνών''"Αποστολικοί Πατέρες, Τόμος Β’ – Αθήνα 1990 – σελ. 436-437. «Ελληνική Πατρολογία» Παναγιώτη ΧρήστουΓραμματολογική και Θεολογική προσέγγιση"'', Τόμος Β’Πουρναράς, σελΘεσσαλονίκη 2002. 415-416 *Κρικώνης Χρήστος, ''"Αποστολικοί Πατέρες" του διδάκτορα Θεολογίας Νίκου Νικολαϊδη'', τ. Α΄, Εκδόσεων ΠουρνάραUniversity Studio Press, με υπότιτλο "Γραμματολογική και Θεολογική Προσέγγιση"Θεσσαλονίκη 1995.  ==Υποσημειώσεις== <div style=*Σκουτέρης Κωνσταντίνος, ''"font-size:85%; -moz-column-count:2; column-count:2;Ιστορία των Δογμάτων"><references /></div>'', τ. Α΄, Αθήνα 1998.
== Εξωτερικοί Δεσμοί ==
*[http://www.oodegr.com/oode/pateres1/ignat_theof/aksiopistia_epistolwn1.htm Η αξιοπιστία των επιστολών του Αγίου Ιγνατίου]{{Αποστολικοί Πατέρες}}
[[Κατηγορία:Άγιοι|Ι]]
[[Κατηγορία:Πατρολογία|Ι]]
[[Κατηγορία:Επίσκοποι|Ι]]
[[κατηγορία:Αποστολικοί Πατέρες|Ι]]
[[Κατηγορία:Μάρτυρες|Ι]]
[[Κατηγορία:Εκκλησιαστικοί Συγγραφείς|Ι]]
[[Κατηγορία:Εκκλησιαστικοί Πατέρες|Ι]]
[[Κατηγορία:Ζωτικά Άρθρα|Ι]]
[[Κατηγορία:2ος αιώνας|Ι]]
[[Κατηγορίαar:Άγιοιإغناطيوس النوراني]][[bg:Игнатий Богоносец]][[en:Ignatius of Antioch]][[fr:Ignace d'Antioche]][[pt:Inácio de Antioquia]][[ro:Ignatie Teoforul]]
EGobi
11.779
επεξεργασίες
Ανακτήθηκε από «https://el.orthodoxwiki.org/Ειδικό:MobileDiff/1427...20828»