Νικόλαος (ο Μυστικός) Κωνσταντινουπόλεως

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Νικόλαος Α' ο Μυστικός (852-925) είναι Άγιος της Ορθοδόξου Εκκλησίας και διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το έτος 852 και καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια της Κάτω Ιταλίας. Μαθήτευσε δίπλα στον Φώτιο, του οποίου ήταν και συγγενής, ενώ ήταν συμμαθητής με τον αυτοκράτορα Λέοντα τον Σοφό, που διετέλεσε και προσωπικός σύμβουλός του. Το 901 έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, αλλά το 907 εξαναγκάστηκε σε παραίτηση αφού αρνήθηκε να αναγνωρίσει τον τέταρτο γάμο τού Λέοντα[1] με την ερωμένη τού Ζωή Καρβονωψίνα, φθάνοντας στο σημείο να τον αφορίσει και καθαιρώντας, τον ιερέα Θωμά πού είχε τελέσει το μυστήριο, ενώ επανήλθε στη θέση του το 913, μέχρι και το θάνατό του.

Ο Νικόλαος θεωρείται ως μία εξέχουσα εκκλησιαστική μορφή της εποχής τους. Υπήρξε προσωπικότητα μαχητική, ανεξάρτητη και ανήσυχη, με έντονο ενδιαφέρον για την Αυτοκρατορία, συμμετέχοντας ενεργά σε σημαντικά γεγονότα της εποχής του. Μέσα μάλιστα από την πλούσια επιστολογραφία του που διασώζεται, διακρίνεται η στιβαρή προσωπικότητα του Πατριάρχη αυτού, ο οποίος έφτασε σε σημείο να εναντιωθεί του Αυτοκράτορος για τον τέταρτο και παράνομο γάμο του, με αποτέλεσμα να εξοριστεί. Μετά την παραίτηση του περιορίσθηκε στη Μονή τών Γαλακρηνών. Ο Αυτοκράτορας όμως πριν το θάνατό του συμφιλιώθηκε με το Νικόλαο, από τον οποίο ζήτησε να επανέλθει στον πατριαρχικό θρόνο το 912. Έτσι το 913, μετά το θάνατο του Λέοντα, επί διοικήσεως Αλεξάνδρου, επανήλθε στον επισκοπικό θώκο, διοριζόμενος επικεφαλής επιτροπής, του ανήλικου Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ζ΄ του Πορφυρογέννητου. Σε αυτή την περίοδο μάλιστα διαδραμάτισε σημαντικό πολιτικό ρόλο στα τεκταινόμενα της εποχής και ιδίως στους πολέμων κατά των Βουλγάρων. Απεβίωσε στις 11 Μαΐου 925 και η Ορθόδοξη Εκκλησία τον ανακήρυξε Άγιο, τιμώντας τη μνήμη του στις 16 Μαΐου.

Ο ίδιος υπήρξε και συγγραφέας, με σημαντικότερα έργα του τις περίφημες επιστολές, οι οποίες έχουν εκδοθεί απὸ τον J. Ρ. Migne, τον J. Darrouzes κ.ἄ.


Υποσημειώσεις

  1. Έρις περί την Τετραγαμία του Λέοντος ΣΤ΄. Ο Λέων ΣΤ΄μετά τους διαδοχικούς θανάτους των τριών γυναικών που είχε νυμφευθεί και καθώς από καμία δεν είχε αποκτήσει αρσενικά παιδιά, διατηρούσε σχέσεις με μια άλλη γυναίκα, τη Ζωή Καρβονοψίνα, η οποία κάποια στιγμή γέννησε γιο. Ο αυτοκράτορας, για να νομιμοποιήσει τον νόθο γιο του, τον μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Ζ΄ τον Πορφυρογέννητο, θέλησε να νυμφευθεί έστω και καθυστερημένα τη Ζωή, ενώ τίμησε και τον πατέρα της Στυλιανό Ζαούτση με έναν καινούριο τίτλο, αυτόν του βασιλεοπάτορος. Ο πατριάρχης Νικόλαος Μυστικός αντέδρασε έντονα στην προοπτική της τετραγαμίας, αρνήθηκε να τελέσει το μυστήριο του γάμου και να ευλογήσει αυτή την ένωση, η οποία δεν μπορούσε κατ’ουδένα τρόπο να θεωρηθεί νόμιμη από την εκκλησία. Επιπλέον τα Χριστούγεννα του 906 απαγόρευσε στον Λέοντα να εισέλθει στην Αγία Σοφία από την κυρία είσοδο. Όταν ο Λέων διαπίστωσε ότι η στάση του πατριαρχείου απέναντι στο θέμα δεν επρόκειτο να μεταβληθεί, καθαίρεσε τον Νικόλαο Μυστικό (τον Φεβρουάριο του 907) και προώθησε στο πατριαρχικό αξίωμα τον Ευθύμιο. Ταυτόχρονα για την επίλυση του ηθικού και εκκλησιαστικού θέματος που είχε ανακύψει από τη σύγκρουση κοσμικής και εκκλησιαστικής εξουσίας, ζήτησε τη γνωμάτευση του πάπα της Ρώμης Σεργίου Γ΄. Μετά από αυτό το κολακευτικό για την Εκκλησία της Ρώμης αίτημα, ο πάπας δεν είχε καμία αντίρρηση να τοποθετηθεί υπέρ του Λέοντος και κατά του Νικολάου —η Εκκλησία της Ρώμης είχε από καιρό απομακρυνθεί από την Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως, μάλιστα με αφορμή τον εκχριστιανισμό των λαών της Ευρώπης και των Βαλκανίων ενίοτε ερχόταν και σε σύγκρουση με αυτήν, όμως δεν έπαυε, ως αποστολική έδρα του Αγίου Πέτρου, να θεωρείται ως πρώτη μεταξύ ίσων, πράγμα που εκμεταλλεύτηκε ο Λέων για να νομιμοποιήσει τον τέταρτο γάμο του και τον νόθο γιο του.(Βυζαντινό χρονολόγιο).


Βιβλιογραφία