Κήρινθος

Μέρος της σειράς άρθρων Γνωστικισμός

Αρχαϊκά Συστήματα Σίμων ο Μάγος Δοσίθεος Μένανδρος Σατορνείλος

Ιουδαΐζοντες γνωστικοί Εβιωναίοι Κήρινθος Ελκεσαΐτες

Αντινομιστές Νικολαΐτες Καρποκράτης Καΐνίτες

Διάφοροι Βασιλειδιανισμός Δοκητές Βαλεντίνος Βαρβηλογνωστικοί Βαρδησάνης Εγκρατίτες

Τριαρχικοί- Ανθρωπογονικοί Οφίτες Ναασηνοί Μονόιμος Σηθιανοί

Διαρχικοί Μαρκίων Απελλής Ερμογένης Μανιχαϊσμός

Σύγχρονοι Παυλικιανισμός Βογόμιλοι Καθαροί

Κατηγορία:Γνωστικά κείμενα

Ο Κήρινθος ήταν Ιουδαίος γνωστικός που έζησε κι έδρασε στο τέλος του 1ου χριστιανικού αιώνα.

Ο Ειρηναίος, συνοψίζοντας τη διδασκαλία του Κηρίνθου, γράφει:

"Κήρινθος δέ τίς, καί αὐτός Αἰγυπτίων παιδεία ἀσκηθεῖς, ἔλεγεν οὔχ ὑπό τοῦ πρώτου Θεοῦ γεγονέναι τόν κόσμον, ἄλλ’ ὑπό δυνάμεως τινός κεχωρισμένης, καί ἄπεχουσής της ὑπέρ τά ὅλα ἐξουσίας, καί ἀγνοούσης τόν ὑπέρ πάντα Θεόν. Τόν δέ Ἴησοϋν ὕπεθετο μή ἐκ παρθένου γεγενῆσθαι, γεγονέναι δέ αὐτόν ἐξ Ἰωσήφ καί Μαρίας υἱόν, ὁμοίως τοίς λοιποΐς ἀπασιν ἄνθρωποις."

((Ειρηναίου, Κατά αιρέσεων, 1.26.1)

Ο Κήρινθος κήρυξε κατά την παράδοση πρώτος τον δοκητισμό. Από τον Ειρηναίο πληροφορούμαστε ότι κατά τους χρόνους του Ιωάννη, δίδασκε πως ο Λόγος του Θεού δεν σαρκώθηκε αλλά κατοίκησε στον άνθρωπο Ιησού μόνο από τη βάπτιση μέχρι το πάθος. Έτσι, ο Χριστός μόνο φαινομενικά έγινε άνθρωπος και την ώρα του πάθους μόνο φαινομενικά έπαθε ("κατά δόκησιν", εξ ου και "δοκήται" ονομάστηκαν οι οπαδοί αυτής της διδασκαλίας).

Σύμφωνα με τoυς Πατέρες, αυτή η άρνηση της πραγματικής σάρκωσης του Λόγου του Θεού, ως απόρροια ελληνικών δυαρχικών προϋποθέσεων, ακύρωνε κάθε δυνατότητα σωτηρίας του ανθρώπου ως συνόλου αποτελουμένου από σώμα και ψυχή και γι αυτό η "σχολή" που εκπροσωπούσε, ονομάστηκε "αίρεση".

Επίσης, σύμφωνα με τον Ευσέβιο, ο Κήρινθος υποστήριξε πως η Βασιλεία μετά την Ανάσταση του Ιησού είναι επίγεια και χιλιετής ερμηνεύοντας κατά γράμμα την Αποκάλυψη του Ιωάννη:

"ἀλλά καί Κήρινθος ὁ δί ἀποκαλύψεων ὡς ὑπό ἀποστόλου μεγάλου γεγραμμένων τερατολογίας ἤμϊν ὡς δί ἀγγέλων αὔτω δεδειγμένας ψευδόμενος ἔπεισαγει, λέγων μετά τήν ἀνάστασιν ἐπίγειον εἶναι τό βασίλειον τοῦ Χριστού [...] καί ἐχθρός ὑπάρχων ταΐς γραφαΐς τοῦ θεοΰ, ἀριθμόν χιλιονταετίας ἐν γάμῳ ἑορτῆς, θέλων πλανᾶν, λέγει γίνεσθαι."

(Ευσεβ. Εκκλ. Ιστ. 2.28)

Ο ίδιος εκκλησιαστικός ιστορικός, διασώζει και παρουσιάζει με ιδιαίτερη έμφαση την πληροφορία ότι ο Ευαγγελιστής Ιωάννης, μπαίνοντας στα δημόσια λουτρά, στο "βαλανείον", και πληροφορούμενος πως μέσα ήταν ο Κήρινθος, φεύγει γρήγορα λέγοντας πως υπήρχε κίνδυνος να πέσει το κτίριο, μια και μέσα ήταν ο Κήρινθος, ο εχθρός της αλήθειας.

Άξιο αναφοράς είναι πως σχεδόν όλοι οι σημερινοί ερευνητές, υποστηρίζουν ότι στις Επιστολές του Ιωάννη καταπολεμείται μια πρώιμη μορφή γνωστικιζουσών ιουδαϊκών τάσεων, από τις οποίες η πλέον αξιόλογη ήταν εκείνη που εκπροσωπούσε ο κατά την παράδοση σύγχρονος του Αποστόλου Ιωάννου, Κήρινθος, ο οποίος συνδύαζε γνωστικά και Ιουδαϊκά στοιχεία.

Πολύ πιθανόν, σύμφωνα με την πληροφορία και του Ιππολύτου, να ήταν Εβιωνίτης και πιθανώς ηγέτης ομάδας Νικολαϊτών, δηλαδή αντινομιστών, μολονότι ο ίδιος δεν απέρριπτε τελείως την Παλαιά Διαθήκη (Επιφανίου, Πανάριον 28.5.11, Ειρηναίου, Έλεγχος 3.3.4, Ευσεβίου, Εκκλησ. Ιστορία 3.28.4, Ιππολύτου, Φιλοσοφούμενα Ζ' 33-35).

Όπως μαρτυρούν οι πολλές αλλά σύντομες αναφορές των μεταγενέστερων εκκλησιαστικών συγγραφέων, η διδασκαλία του, την οποία εμπνεύσθηκε στην Αίγυπτο, όπου σπούδασε, και στη Μικρά Ασία όπου έδρασε (δύο χώρες με έντονο κλίμα συγκρητισμού), ήταν ένα κράμα ιουδαϊκής αιρέσεως, γνωστικισμού και ανατολικών θρησκειών, εμπλουτισμένης με χριστιανικά στοιχεία.

Βιβλιογραφία

• Bromiley, Geoffrey W., The International Standard Bible Encyclopedia, Revised, Eerdmans, 1988, λήμμα: Cerinthus.
• Myers, Allen C., The Eerdmans Bible Dictionary, Eerdmans, 1987, λήμμα: Cerinhus.
• Στεφανίδου Β., Εκκλησιαστική Ιστορία, Παπαδημητρίου, 1958.
• Βούλγαρης Χρ., Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην Τόμοι Α' και Β', Αθήνα, 2003.