Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις

Από OrthodoxWiki
Μετάβαση σε: πλοήγηση, αναζήτηση

Ο Θεόδωρος Β' Λάσκαρις ή Λάσκαρης, συχνά αναφέρόμενος και ως Θεόδωρος Β' Δούκας Λάσκαρις, γεννήθηκε το 1222 στη Νίκαια και ήταν αυτοκράτορας της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από το 1254 έως το 1258, οπότε και πέθανε.

Ζωή και δράση

Ο Θεόδωρος Β΄Λάσκαρις ήταν γιος του Ιωάννη Βατάτζη και της Ειρήνης Λάσκαρη, κι εγγονός του Θεόδωρου Α΄Λάσκαρι, δημιουργού του κράτους της Νικαίας. Κληρονόμησε μια πολύ δυνατή αυτοκρατορία, και το ίδιο δυνατή την παρέδωσε στους διαδόχους του. Ήταν πολύ μορφωμένος, και είχε πλούσια φιλοσοφική και θεολογική κατάρτιση. Δάσκαλοί του ήσαν οι Νικηφόρος Βλεμμύδης και Θεόδωρος Ακροπολίτης. Ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για το θέμα της εκπαίδευσης, και ίδρυσε βιβλιοθήκες και σχολεία. Από στρατιωτικής απόψεως, έκανε δυο δύσκολες αλλά νικηφόρες εκστρατείες κατά των Βουλγάρων, οι οποίοι μετά το θάνατο του Βατάτζη προσπάθησαν να ανακαταλάβουν περιοχές της Μακεδονίας και Θράκης που είχε απελευθερώσει από αυτούς ο Βατάτζης. Όταν πάντρεψε την κόρη του με το γιο του δεσπότη της Ηπείρου, του παραχωρήθηκαν το Δυρράχιο και τα Σέρβια. Επίσης βοήθησε το σουλτάνο του Ικονίου, τον οποίο απειλούσαν οι Μογγόλοι, και παράλληλα δέχθηκε μογγολική πρεσβεία στην Αυλή του με μεγάλες τιμές.

Καθώς επεδίωκε τη βοήθεια του Πάπα Ρώμης για ν' ανακαταλάβει την Κωνσταντινούπολη, επανέλαβε τις διαπραγματεύσεις για την ένωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας με την Ρωμαιοκαθολική, όμως αργότερα τις διέκοψε. Στον κοινωνικό τομέα, υποστήριξε ιδιαίτερα τους χωρικούς και τους αστούς, και προώθησε ικανά άτομα από αυτές τις τάξεις σε ανώτερα αξιώματα. Υπήρξε ιδιαίτερα ευσεβής και θρησκευόμενος, και έπασχε από επιληπτικές κρίσεις. Πέθανε στο Νυμφαίο σε ηλικία 36 ετών από βαριά ασθένεια. Πεθαίνοντας άφησε διάδοχο τον μόλις 7 ετών γιο του Ιωάννη Δ΄. Σαν κηδεμόνα άφησε τον πρωτοβεστιάριο Γεώργιο Μουζάλωνα, άτομο ταπεινής καταγωγής, προκαλώντας την αντίδραση της αριστοκρατίας που πάντα αντιτιθόταν στην τάση του Θεοδώρου να ευνοεί ανθρώπους από κατώτερες τάξεις. Τελικά ο Γεώργιος δολοφονήθηκε από επίθεση στρατιωτών, που υπηρετούσαν σε σώμα που διοικητής του ήταν ο Μιχαήλ Παλαιολόγος, ο οποίος επιβλήθηκε ως κηδεμόνας του νεαρού αυτοκράτορα, γεγονός που σήμανε την αρχή του τέλους της δυναστείας των Λασκαριδών.

Συγγραφική δραστηριότητα

Ο Θεόδωρος Β΄Λάσκαρις έγραψε διάφορα έργα, που άλλα εκδόθηκαν κι άλλα όχι[1]. Υπήρξε ο ποιητής του Μεγάλου Παρακλητικού Κανόνα που χρησιμοποιεί μέχρι σήμερα η Ορθόδοξη Εκκλησία[2], και δημιουργός διάφορων άλλων θεολογικών έργων, όπως ο "Λόγος εις τε το Μέγα Σάββατο και εις το Πάθος του Κυρίου και εις την Αγίαν Ανάστασιν" που εκφωνήθηκε προς το τέλος της ζωής του. Από τα πιο γνωστά θεολογικά έργα του είναι τα Θεωνύμια[3]. Έγραψε επίσης και πολλές επιστολές.

Δείγματα γραφής

  • «Απασών γλωσσών το ελληνικόν υπέρκειται γένος». "Πάσα τοίνυν φιλοσοφία και γνώσις Ελλήνων εύρεμα... Συ δε, ω Ιταλέ, τίνος ένεκεν εγκαυχά;"[4].
  • «Πένθιμος ημέρα, χαράς μεγίστης παραίτιος. Πενθηρόν γαρ Χριστού, την χθες σταυρουμένου, του λυτρωτού, το σύμπαν περιεβάλλετο, μεταβολή των στοιχείων, αθρόα των φώτων αλλοίωσις, του σύμπαντος οδυρμός, πολλά τα επόμενα...»[5].
  • «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών· οι νεφέλες ας ράνουν (ραντίσουν) με νερό αγαλλιάσεως, τα φυτά ας φέρουν χλωρά φύλλα κι ας δώσει η γη τον καρπό της· ο Δημιουργός των πάντων ανέστη εκ των νεκρών, και σεις βλαστήσατε· της αρετής οι κλάδοι ανθήσατε, γιατί ο Αρχηγός της ζωής ανέστη εκ νεκρών. Ποιός δεν χαίρει σήμερα; ποιος δεν ενθουσιάζεται; ποιός δεν τέρπεται; και ποιός, για να το ειπώ έτσι, δεν ευφραίνεται;»[6].

Βιβλιογραφία

  • "Κουκουζέλης Ιωάννης", «Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια», τόμ. 6, εκδ. Μαρτίνος Αθ., Αθήνα 1965, στ. 229-231
  • "Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρις", Εκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ, τόμ. 17, Αθήνα 2004
  • "Θεόδωρος ο Β΄, ο Λάσκαρις", Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα, τόμ. 27, εκδ. Πάπυρος, Αθήνα 2004-2005

Υποσημειώσεις

  1. Όπως μια κωμωδία "εις τον βαγιούλον αυτού, κάκιστο και χείριστο όντα" (Paris. Supl. Grec. 472 f. 102 v - 103r).
  2. PG 140,772.
  3. "Λόγος τέταρτος περί θεωνυμίας", PG 140,764.
  4. Κρικώνης Χρίστος, "Θεοδώρου Β΄ Λασκάρεως περί Χριστιανικής Θεολογίας Λόγοι", Λόγος 7, 3. Κριτική έκδοση του έργου του Λάσκαρι με τίτλο "Χριστιανικής Θεολογίας λόγοι οκτώ", Πατριαρχικόν Ίδρυμα Πατερικών Μελετών, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 141-142.
  5. Οι πρώτες φράσεις από το "Λόγος εις τε το Μέγα Σάββατο και εις το Πάθος του Κυρίου και εις την Αγίαν Ανάστασιν", όπως είναι στο πρωτότυπο κείμενο.
  6. Από το ίδιο έργο, σε νεοελληνική απόδοση υπό των πατέρων της Ι. Μονής Χρυσοποδαριτίσσης Νεζερών Πατρών.

Δείτε ακόμη

Ο Μέγας Παρακλητικός Κανόνας